Ogidi, Anambra

Obodo di na Anambra steeti,Nigeria
Ogidi
human settlement
Asụsụ obodoAsụ̀sụ̀ Ìgbò Dezie
mba/obodoNaijiria Dezie
dị na ngalaba nhazi mpagharaIdemịlị North Dezie
nhazi ọnọdụ6°9′0″N 6°52′0″E Dezie
Map

Ogidi bụ obodo Igbo, isi ụlọ ọrụ nke okpuru ọchịchị Idemili North n'Anambra Steeti, Nigeria . [1] O nwere ihe ruru puku mmadụ iri asaa [2] ma nwee ndị agbata obi gụnyere Abatete, Nkpọr, Ụmụnnachị, Ụmụoji, Ogbụnike na Ụmụdịọka . [3] A maara Ogidi nke ọma n'ihi mmemme Nwafor nke a na-eme n'etiti ọnwa Julaị, mmemme a bụ nke a na-eme ụbọchị iri na otu n'ọnwa Julaị nke na-ewere ọnọdụ mgbe akọchara ji ma tinye ekpere maka oge dị mma. [4] Ọ na-amalitekarị na Fraịde mbụ nke ọnwa. [5]

Obodo a bụ ebe amụrụ onye odee ama ama bụ Chinua Achebe, nke kacha na Naịjirịa. [6] Otu nwa afọ Ogidi, Harford C. Anierobi (nke sitere na Umuezeobodo, Ajilija-Uru Ogidi) bụ onye omee ama ama aha ya bu "Dominic" na akwụkwọ akụkọ 1949 akpọrọ Daybreak in Udi, nke nwetara Oscar maka akwụkwọ akụkọ kacha mma na ihe nrite BAFTA maka akwụkwọ akụkọ kacha mma. [7] Onye ọzọ si kwa n'Ogidi bụ Catherine Uju Ifejika (née Ikpeze) (amụrụ ya na 28 October 1959), onye ọka iwu Naijiria, na Onye isi oche / CEO nke Brittania-U Nigeria Limited (BUNL), ụlọ ọrụ nyocha na mmepụta nke mmanụ ala, na kwa Brittania-U. Ghana Limited (BUGL). Ọ natala onyinye nturu ugo nke mba na nke mba ụwa maka omume kacha mma n'isi azụmaahịa. [8] Ihe nkiri ndị ọzọ gụnyere ụlọ ọgwụ Iyi-Enu ama ama, na ahịa Aforigwe. [9] A maara ndị mmadụ maka ichekwa eke, n'ihi na a na-ewere ihe e kere eke ahụ dị ka chi. [10]

Ogidi pụtara ogidi . [11] [12]

Akụkọ ihe mere eme dezie

Enwere ike ịkọ akụkọ ihe a ma-ama mere eme n'Ogidi site n'ihe karịrị afọ nari anọ na iri ise. Onye malitere obodo ahụ, Ezechumagha (amụrụ c.1550), lụrụ Anum-Ubosi; Ha mụrụ nwa nwoke na 1580 aha ya bụ Inwelle. [13] Inwelle lụrụ nwunye wee mụọ nwa nwoke na 1611 aha ya bụ Ogidi (nke pụtara ogidi siri ike n'ihi na ọ bụ nnukwu dike). [14] Ogidi nwere nwunye abụọ: (i) Duaja, ụmụ ya bụ Akano, Uru, Ezinkwo, Umu-Udo, na Ama-Okwu; na (ii) Amalanyia, onye umu ya bu Ikenga, Nne Ogidi, Uruagu na Achalla Ogidi. Mgbe ụmụ Ogidi ise gachara, ụmụ nwoke anọ fọdụrụnụ Uru, Ezinkwo na Ikenga) hibere Ebo Ino ugbu a (akụkụ anọ) nke Ogidi. [15]

Akụkọ kwuru na Umu-Udo kwagara n'ebe Umunya dị ugbu a (n'okpuru ọchịchị Oyi nke dị n'Anambra Steeti). [13] Ama-Okwu bụ onye erere ka ọ bụrụ ohu ma ọ bụ tinye ya na mpaghara Ogidi ndị ọzọ, karịsịa Odida dị na Ikenga. Nne Ogidi lụrụ Agulu, ma bụrụ aha obodo na-eme nke ọma n'Agulu. [16] Uruagu kwagara n'obodo Nnewi, mana Uruagu Nnewi nke ugbua ekwetaghi na-enwere ihe ọ bula jikọrọ ya na Ogidi. Achalla Ogidi (ezigbo dinta enyi) kwagara Okija nke ugbua (nke sitere na Oka Ije Achalla Ogidi). [17]

N'ime ụmụ nwoke anọ ndị biri na Ogidi:

  • Akanano nwere nwunye abụọ. Nwunye nke mbụ nwere Ire na Abo, ebe nke abụọ nwere Ezi-Ogidi na Umuru.
  • Uru (amụrụ c.1643) mụrụ ụmụ asatọ: Ntukwulu, Ajilija, Adazi, Umudoma, Uru Ezealo, Uro Oji, Umu Anugwo, na Ogwugwuagu.
  • Ezinkwo nwere ụmụ nwoke abụọ: (a) Ogidi-Ani, onye nwere Ogidi-Anu Ukwu na Ogidi-Ani Etiti; na (b) Nkwelle Ogidi, onye nwere Ezinkwelle na Uru Owelle.
  • Ikenga nwere nwunye abuo: (a) Aghaluji Ejebe Ogu, onye nwere Obodo Okwe na Anugwo; na (b) Ezenebo, onye nwere Nanri na Odida.

Nke a bụkwa ebe izu ike ikpeazụ nke Chinua Achebe. [13]

Ọchịchị dezie

Igwe n'achi ugbu a bụ HRM Ụzọ Alexander Onyido (Ezechuamagha). N'ime oge e nwesịrị udo nke ọchịchị ndị ọcha nke Ogidi, ịbụ igwe bu nke e nwetara site na nhọpụta na-abụghị ihe nketa dị ka ụlọ ikpe obodo site n'aka ndị ọchịchị ndị ọcha n'Ọnicha Provins nke e nyere Walter Okerelu Amobi (Nwatakwochaka) nke ezinụlọ Amobi, Ụmụ Udene, Uru Ogidi. Site na mgbe a họpụtara Walter Amobi dị ka onye mbụ n'Ụlọikpe obodo, ọ nwara ike ya iji nweta ikike ọchịchị obodo nke ndị ọchịchị ndị ọcha jụrụ. [18] [19] Igwe Amobi I n'Ogidi, Walter Okafor Okerulu Nwatakwochaka Amobi (1838–18 December 1925), bụ ụloikpe nke mbụ nke ndị Ogidi. [18] [20] A mụrụ nna ya bu Abraham Amobi na 1806. [21] Ọ bụ otu n'ime ndị mbụ zutere ndị ozi ala ọzọ nke Ụka Bekee ma nabata okpukpe ha mgbe ha rutere Ọnicha site n'osimiri Naija. [22] O mèchàrà bụrụ onye catechist mbụ na Ogidi. [20]

Nwa ya nwoke bụ Igwe Walter Okafor Amobi I nke Ogidi nwere ohere ịmụta na mmụta na omenala Ndị Kraịst. Ọ na-arụsi ọrụ ike na kansụl eze Obi nke Ọnicha ma kpee ikpe n'ụlọikpe obodo ya. Ọ bara ọgaranya, a họpụtakwara ya dịka onye nnọchi anya ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke ụlọ ọrụ Queen Victoria Royal Niger na 1898;  oọchikwara ìgwè ndị agha. N'afọ 1923, o tinyere akwụkwọ ka e mee ya onye ikike ọchịchị nke Ogidi mana onye nchịkwa ọchịchị ndị ọcha jụrụ arịrịọ ya nke kwuru na "ọ megidere iwu gọọmentị ugbu a, bu itinye onye ọ bụla dika onye ọchịchị n'obodo nakwa obodo nta ọ nweghị ihe nketa ọbula ma ọ bu ikike nke njikwa. . " . [23]

Dịka Igwe, Amobi I nyere aka n'iweta mmekọrịta udo na nke ga-aba uru n'etiti ụlọ ọrụ Royal Niger na ndị Ogidi na ala Igbo ka ukwuu. [13] Ọ bụ ezie na ọ hụrụ udo n'anya, ọ bụ dike, onye nwere ike na onye siri ike n'agha na n'oge esemokwu ndị ọzọ. Nduzi o ji obi ike mee mere ka ndị ya na ndị ógbè dị nso na-akwanyere ya ùgwù na ekele ya. N'ime oge a, etinyere ya n'ọkwa ma nyekwa ya aha nke "Ozo", iji kwado ihe ịga nke ọma ya megide ndị nwakpo Portuguese na-esi n'ime ala Naija Delta, na ndị agha amaala na-ebuso agha site na mpaghara ruo n'ebe ugwu. [24]

Mgbe Amobi nke Mbụ nwụrụ, ọkpara ya bu Prince Benjamin Olisaeloka Amobi nọchiri ya. Dịka Igwe Amobi II nke Ogidi, o mechakwara nọchite anya Colony and Protectorate nke Naijiria na emume ochichi nke Eze George VI nke United Kingdom na 1937. [13]

N'ime ogologo oge ọchịchị Amobi nke Abụọ, ọ nọgidere na-enwe mmekọrịta chiri anya n'etiti ya na ndị na-achị alaeze na ógbè ndị ọzọ, nke gụnyere Oba nke Benin, Obi nke Onitsha, Ojiako Ezenne nke Adazi, Ọni nke Ife na Oba nke Lagos . [13] Ọkpara ya, (Dr.) Benedict Vincent Obiora Amobi, mèchàrà bụrụ Igwe Amobi III na 1975 ka Igwe II nwụsịrị n'afọ ahụ. Mgbe ọ nwụrụ na 1986, (Engr.) Walter Nnamdi Ifediora Amobi (amụrụ 19 Maachị 1929) rịgoro n'ocheeze dịka Igwe Amobi IV nke Ogidi, o jere ozi ruo mgbe ọ nwụrụ na 1998. 

Walter Amobi lụrụ Uche na Edinburgh, Scotland n'afọ 1957. Ha mụrụ ụmụ isii, gụnyere nwa nwoke nke abụọ, Ifedora Chimezie Amobi, nke a mụrụ na October 1, 1960. Ọ lụrụ ma nwee ụmụ atọ, gụnyere Chastity Lynn Nwakego Grant-Amobi, nke a mụrụ na 27 October 1982. 

Mgbe Amobi IV nwụsịrị n’afọ 1998, ọ dịghị nwa ya nwoke ọ bụla nọchiri anya ya. N'Ọgọst 2016, ndị Ogidi họpụtara Igwe ọhụrụ, Alexander Uzo Onyido . Onyido, onye azuru nke ọma n'ihe gbasara ọgwụ bụ onye a zụrụ na Mahadum Ahmadu Bello na Zaria, Kaduna State . Ọ gbagoro n'ọkwa onyeisi ndị na-ere ọgwụ na gọọmentị Kano steeti n'okpuru ụlọ ọrụ gọọmentị etiti na-ahụ maka ahụike. Tụtụ o rigoro n'ocheeze, ọ bụkwa onyeisi oche nke PAL Group . 

Edensibia dezie

  1. Chinua Achebe: Ogidi man first, Ogidi man last (en-US). Vanguard News (2013-04-13). Retrieved on 2020-05-27.
  2. Ogidi, Anambra (en). pantheon.world. Retrieved on 2021-05-24.
  3. Idemili North | Nigeria Facts. nigeriafacts.net. Archived from the original on 2022-02-24. Retrieved on 2020-05-27.
  4. Nwafor Festival... Preserving Culture Of Unity In Ogidi (en-US). The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News (2015-08-22). Retrieved on 2021-09-10.
  5. Nwafor Festival… Preserving Culture Of Unity In Ogidi. guardian.ng. Retrieved on 2020-05-27.
  6. Olofintuade. A Tour of Chinua Achebe's Nigeria. Culture Trip. Retrieved on 2021-05-24.
  7. "Daybreak in Udi", Film Affinity.
  8. "Catherine Uju Ifejika", Britannia-U.
  9. Nwafor ogidi festival. zbn.electricien-cabestany.fr. Retrieved on 2020-05-27.
  10. About. 50+ Amazing Yams Facts to Give OMG Moments (en). Find Facts About. Retrieved on 2020-05-27.
  11. Ogidi in English. Ogidi Meaning and Igbo to English Translation. www.indifferentlanguages.com. Retrieved on 2020-05-27.
  12. English :: Igbo Online Dictionary. English :: Igbo Online Dictionary. Retrieved on 2020-05-27.
  13. 13.0 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 Igwe na olu ogidi (2020) (en). www.govserv.org. Retrieved on 2020-05-27.
  14. The Compendium Of Anambra State - Light Of The Nation At 25 (My Compilation). TrendyVoice. Retrieved on 2020-05-27.
  15. History of Ogidi and Kingship. blowbase.com.ng. Retrieved on 2020-05-27.
  16. ogidi - Synonyms of ogidi | Antonyms of ogidi | Definition of ogidi | Example of ogidi | Word Synonyms API | Word Similarity API. wordsimilarity.com. Archived from the original on 2022-02-24. Retrieved on 2020-05-27.
  17. uruagu - Synonyms of uruagu | Antonyms of uruagu | Definition of uruagu | Example of uruagu | Word Synonyms API | Word Similarity API. wordsimilarity.com. Archived from the original on 2022-02-24. Retrieved on 2020-05-27.
  18. 18.0 18.1 "The Warrant Chiefs: indirect rule in southeastern Nigeria, 1891-1929 (Ibadan history series)", PdfDrive.
  19. CHIEFTAINCY AND KINGSHIP TUSSLE IN IGBOLAND: A CASE STUDY OF OGIDI COMMUNITY ANAMBRA STATE, NIGERIA. (1904 -2010) (en-GB). PROJECTS.ng. Archived from the original on 2021-04-21. Retrieved on 2020-05-27.
  20. 20.0 20.1 Final flightof theEagle (en). Issuu. Retrieved on 2020-05-27.
  21. Appeal court ends 233-year old rule by Amobi family of Ogidi (en-US). Vanguard News (2017-05-24). Retrieved on 2020-05-27.
  22. Ogidi drown kofi (en-US). Retrieved on 2020-05-27.
  23. Memo MP NO.4/1923 dated 31.1.1923 by DO, Onitsha in OP 56/1923, Petition for the recognition of Walter Amobi as Paramount Chief
  24. amobi - Synonyms for amobi | Synonyms Of amobi. synonymsbot.com. Archived from the original on 2022-02-24. Retrieved on 2020-05-27.