Asụsụ Avatime

Avatime, nke a makwaara dị ka Afatime, Sideme, ma ọ bụ Sia, bụ Asụsụ Kwa nke Avatime (aha onwe onye: Kedone (m.sg.)) ndị ọwụwa anyanwụ Ghana. Ndị Avatime bi n'obodo asaa na obodo nta nke Amedzofe, Vane, Gbadzeme, Dzokpe, Biakpa, Dzogbefeme, na Fume.

Ihe a na-eme n'oge ochie
Sia (Siyase)
Ọ bụ mgbe ahụ ka ọ na-eme
A mụrụ ya	Ghana
Ógbè	Ógbè Volta
Agbụrụ	Ihe a na-eme n'oge ochie
Ndị na-asụ asụsụ ala	27,200 (2013)
Ezinụlọ asụsụ	Niger-Congo? Atlantic-Congo Kwa Ka-Togo Avatime-Nyangbo Ihe a na-eme n'oge ochie
Koodu asụsụ
ISO 639-3	avn
Glottolog	avat1244

Ọmụmụ ụdaolu

Avatime bụ asụsụ ụdaolu nwere ụdaolu atọ, nwere nkwekọrịta ụdaume, a na-ekwukwa na ọ nwere fricatives abụọ.

Mkpụrụedemede

Avatime nwere ụdaume itoolu, /i ɪ e ɛ a ɔ o ʊ u/, ọ bụ ezie na a leghaara ụdaume /ɪ ʊ/ anya n'ọtụtụ nkọwa nke asụsụ ahụ. Ọ bụghị ihe doro anya ma ọ bụrụ na ọdịiche dị n'etiti //i e o u// na /ɪ ɛ ɔ ʊ/ bụ otu n'ime mgbọrọgwụ ire dị elu na nke a tụgharịrị azụ (mgbatị akpịrị), dịka n'ọtụtụ asụsụ nke Ghana, ma ọ bụ nke ịdị elu ụdaume: akụkụ ụdaume dị iche iche na-akwado nyocha dị iche iche. [Ihe odide ala peeji ]

Avatime nwere nkwekọrịta ụdaume. Mgbọrọgwụ ọtụtụ anaghị agwakọta ụdaume nke //i e o u// na nkwekọrịta /ɪ ɛ a ɔ ʊ/ setịpụrụ, na prefixes na-agbanwe ụdaume iji kwekọọ na ụdaume nke mgbọrọgwụ ahụ. Dịka ọmụmaatụ, otu nwoke na nwanyị bụ /ɔ ~ o/, na ọtụtụ mmadụ bụ /a ~ e/: /o-ze/ "onye ohi", /ɔ-ka/ "nna"; /be-ze/ ""ndị ohi", /ba-ka/ ""ndịrị"; kwa /o-bu/ "aṅụ" mana /ɔ-bʊ/ "chi". [Ihe odide ala peeji ]

Mkpụrụedemede nwere ike ịdị ogologo ma ọ bụ dị mkpụmkpụ. Ihe ndekọ sitere na 1910 [nkọwa dị mkpa] gosiri na enwere ike ịmegharị ụdaume niile, mana nke ahụ na-apụ n'anya, na okwu ole na ole nwere ụdaume imi fọdụrụ na njedebe nke narị afọ. 

Mkpụrụ okwu

Mkpụrụ okwu ndị dị n'ime

	Bilabial	Ezé egbugbere ọnụ	Alveolar	Post-alveolar	Velar	Egbugbere ọnụ
Ụgbọ imi	m		n	ɲ	ŋ	ŋw
Plosive	b		t d		k ɡ	k͡p ɡ͡b
Africate			t͡s d͡z ~ t͡ʃ d͡ʒ
Ihe na-esiri ike	β	f v	s z		x ɣ	xw ɣw
Ihe atụ			l ~ r	j		w

A na-ahụ /kʷ/ na mgbazinye ego Ewe, dị ka /kw/, nke a pụrụ ịhụ dị iche na /kw/ (nke ụdaume ọzọ na-enweghị ike ịgbaso) na mgbazinye okwu /àkʷlɛ̄/ "ụgbọ mmiri".

/x͡ɸ ɣ͡β/ na-azọrọ na asụsụ ahụ nwere fricatives abụọ /x͡ Islam ɣ͡β/. Otú [ɧ] dị, dị ka ọ dị na nkwupụta yiri nke ahụ maka Swedish, nkwonkwo egbugbere ọnụ anaghị ejikọta, ndị a bụ n'ezie velars labialized, /xʷ ɣʷ/. Ihe niile na-eme ka ihe na-adịghị ike, ma dị nso na [[h ɦ hʷ ɦʷ] hw ɦw].

Africates dịgasị iche n'etiti [t͡s], [d͡z] na [t͡ʃ], [dēʒ], nke nwere ike ịbụ ọdịiche ọgbọ.

Phonotactics

Mkpụrụ okwu bụ V, CV, CGV, na N: Avatime na-enye ohere ụyọkọ consonant-approximant, ebe approximant nwere ike ịbụ /l/, /w/, /j/. E nwekwara syllabic nasal, nke na-ewere ụda nke ya: /kpāŋ̄/ "ọtụtụ".

Edensibia

Dixon & Kroeber, dabere n'ụzọ ka ukwuu na njirimara ndị a na-ekerịta ma ọ bụghị usoro a na-ejikarị achọpụta mmekọrịta mkpụrụ ndụ ihe