Weyto language
| mba/obodo | Ethiopia  |
|---|---|
| ụmụ amaala ka | Amhara Region |
| Ọkwa asụsụ Ethnologue | 9 Dormant |
Weyto bụ asụsụ a na-eche na ndị mba adịghizi asụọ bụ asụsụ eche na ndị mba Lake nke Ethiopia suburu, ndị na-achụ nta enyí mmiri na-asụzi Amharic ka ọ na-asụrụ na mpaghara Lake Tana nke Etiopia.
Onye njem Scotland bụ James Bruce bu onye mbu kwutere maka asụsụ Weyto, nya nwa na-asụ Amharic. Bruce gafere ebe ahụ na afọ dika 1770 wee kọọ na "ndị Wayto na asụ asụsụ dị pụrụ iche karia ndị mba ozo bi na Abyssina," mana onweghị ike inweta "ihe ọmụma ụfọdụ" ọ bụla na ya, n'agbanyeghị na o meriri eze ka o zipụ ndị Weyto abụọ ka ọ jụọ ya ajụjụ, nke ha "agaghị azịza ma ọ bụ ghọta" ọbụlagodi mgbe a na-eyi egwu ịkwụgbu ya. Onye Europe ọzọ kọrọ akụkọ banyere Weyto, Eugen Mittwoch, kọwara ha dị ka ndị na-asụ otu olumba nke Amharic (Mittwoch 1907). Marcel Griaule kwadoro akụkọ a mgbe ọ gafere na 1928, ọ bụ ezie na ọ gbakwunyere na n'otu oge Weyto bụrụ abụ a na-edeghị "n'asụsụ nwụrụ anwụ nke Wohitos" nke onye na-agụ egwu ahụ n'onwe ya aghọtaghị ọ pụtara, ma e wezụga okwu ole na ole maka akụkụ ahụ enyí nke, ọ na-ekwu, ka na-eji. [citation needed]
Ọ dịghị ihe ukwu ama banyere asụsụ mànà ọ egbochighị ntule banyere nhazi nke asụsụ mbụ ha; Cohen tụrụ aro na ọ nwere ike ịbụ asụsụ Agaw ma ọ bụ asụsụ Semitic na-abụghị Amharic, ebe Dimmendaal (1989) na-ekwu na "ma eleghị anya ọ bụ nke Cushitic" (dị ka Agaw na-eme), na Gamst (1965) kwuru sị"... enwere ike iche na ọ bụrụ na Wäyto asughi Amharic afọ 200 gara aga, asụsụ ha ga-abụrị Agäw..." Dị ka Ethnologue si kwuo, Bender et al. (1976) hụrụ ya dị ka Cushitic, ebe Bender 1983 hụrụ ya dị Ka ọ bụ Eastern Sudanic ma ọ bụ Awngi. Ya mere, ọ na-anọgide na-enweghị nzuzo, n'ụzọ dị ukwuu n'ihi enweghị data, mana o nwere ike ịbụ na ọ metụtara Agaw. [citation needed]