Waziri Ibrahim
| ụdịekere | nwoke  |
|---|---|
| mba o sị | Naijiria |
| aha ezinụlọ ya | Ibrahim |
| ụbọchị ọmụmụ ya | 26 Febụwarị 1926 |
| Ebe ọmụmụ | Maiduguri |
| Ụbọchị ọnwụ ya | 1992 |
| asụsụ ọ na-asụ, na-ede ma ọ bụ were na-ebinye aka | Bekee |
| ọrụ ọ na-arụ | Onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị |
| Ọkwá o ji | minster |
| onye otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị | Nigerian People's Party |
Alhadji Waziri Kolo Ibrahim (26 Febụwarị 1926 - 1992) bụ onye ọchụnta ego Kanuri si Borno Steeti, Naịjirịa, onye ghọrọ onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị a ma ama na onye isi otu ndọrọndọrọ ọchịchị n'oge Republic nke Abụọ nke Naịjiria. Ọ bụ otu n'ime ndị guzobere na ndị na-enye ego nke Nigerian People's Party, mana n'afọ 1978 ọ hapụrụ pati ahụ iji guzobe Great Nigeria People's Parti (GNPP). Dị ka onye na-azọ ọkwa nke GNPP, ọ meriri ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ 10% nke votu mba na ntuli aka onye isi ala Naijiria nke afọ 1979.[1]
Oge ọ malitere
dezieA mụrụ Ibrahim na 26 Febụwarị 1926 na Yerwa, Maiduguri. Nna ya, Baba Alhaji Ibrahim Ibn Mohammed bụ onye ọkà mmụta Alakụba; ọ gụrụ nwa nwoke a mụrụ ọhụrụ aha enyi ya bụ Waziri nke Borno.[2] Waziri bụ nwata na Damaturu ebe nna ya bụ imam nke ụlọ alakụba dị n'ógbè ahụ. Ọ gara Damaturu Elementary School (1936-1939), sochiri ọmụmụ na Maiduguri Middle School (1940-1943) na Kaduna College, 1944-1947. Na Kaduna College, ọ bụ nwa klas nke Prọfesọ Umaru Shehu; tupu ọ gụchaa akwụkwọ ya, ọ bụ ọchịchọ nke Chief Education Officer nke Borno, Kashim Ibrahim na Waziri ga-abanye n'ọrụ nkuzi mgbe ọ gụsịrị akwụkwọ. Otú ọ dị, Waziri agafeghị ọzụzụ mgbe Kaduna College gasịrị ma ọ bụ kụzie; kama ọ họọrọ iso U.A.C. rụọ ọrụ dị ka onye njikwa ọzụzụ na 1948. N'ụlọ ọrụ ahụ, ọ rịgooro n'ọkwa ndị ụkọchukwu na nchịkwa site n'ịrụ ọrụ dị ka onye na-akwụ ụgwọ na onye na-elekọta ụlọ ahịa na U.A.C., alaka Maiduguri na 1951. Ọ rụrụ ọrụ na Jos n'afọ 1952 tupu ọ bụrụ onye njikwa ọrụ na ndị ọrụ maka ngalaba Benue n'afọ 1953. Ka ọ na-erule oge ọ hapụrụ ụlọ ọrụ ahụ, ọ bụ onye njikwa distrikti nke Kaduna.
Ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị na azụmahịa
dezieNa ndọrọ ndọrọ ọchịchị, Waziri bụ onye otu NEPU na mbụ; ọ haziri alaka Damaturu nke njikọ ahụ na 1950 ma bụrụ onyeisi oche alaka ahụ na 1951. Otú ọ dị, na ngwụcha afọ 1950, Waziri sonyeere NPC ma họpụta ya ka ọ bụrụ Minista Ahụike nke Federal na 1958. N'afọ 1960, ọ bụ otu n'ime ndị nnọchi anya Naijiria na United Nations mgbe a nabatara mba ahụ dị ka onye otu 99 nke nzukọ ahụ. N'afọ 1962, dị ka minista na-ahụ maka mmepe akụ na ụba, o nyere ndị omeiwu Naijiria nnukwu mmefu ego ego n'ime afọ isii dabere na atụmatụ 4% kwa afọ na GDP na itinye ego na ọrụ na-arụpụta ihe iji kwalite mmepe. Otu n'ime nnukwu bọọdụ nke mmefu ego ahụ, bụ mmepe nke Kainji Dam. Otú ọ dị, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ọkara nke ego a na-emefu ga-enweta site na enyemaka mba ọzọ.
N'afọ 1962, Naịjirịa mere ọnụ ọgụgụ na-ese okwu nke ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị si n'ógbè Ọwụwa Anyanwụ na nke Ọdịda Anyanwụ jụrụ; ọfịs onye ọrụ ọnụ ọgụgụ ahụ nọ n'okpuru ozi Waziri. E boro ebubo na a na-agụkarị ọnụ ọgụgụ n'akụkụ niile, ebe Waziri na-ebo mpaghara Ọwụwa Anyanwụ ebubo na ọnụ ọgụgụ ndị mmadụ na-arị elu ebe ndị isi ndịda kpọrọ ọnụ ọgụgụ ndị isi nke Northern dị ka nke karịrị akarị. Arụmụka nke ọnụ ọgụgụ ndị isi kpatara mere ka a kagbuo nsonaazụ ọnụ ọgụgụ ahụ ma ọ dịghị mgbe a nabatara ọnụ ọgụgụ ndị ọrụ n'ihu ọha.[3]
Mgbe ndị agha wepụrụ ọchịchị n'afọ 1966, Waziri banyere na azụmahịa onwe onye. N'oge Agha Obodo Naijiria, ọ na-etinye aka na ịzụ ahịa ngwá agha na ndụmọdụ ma mgbe nke ahụ gasịrị, o guzobere ụlọ ọrụ ndụmọdụ nchebe. Waziri guzobere otu ụlọ ọrụ n'okpuru aha ụlọ ọrụ Herwa nke gụnyere ụlọ ọrụ na-egwupụta tin na Jos na ụlọ ọrụ na'ahụ maka ncha na ntụ ọka na Maiduguri. Ọ meghere ụlọ ọgwụ naira Herwa nde ise na Kano. Ọ banyere n'ụlọ ọrụ ịkụ azụ mgbe ọ zụchara nchegbu ịkụ azụ Stephen Tolbert na mgbakwunye, ọ na-ebubata azụ oyi n'okpuru aha ụlọ ọrụ Nigeria Cold Stores.[4]
N'afọ 1978, Waziri sonyeere ndọrọ ndọrọ ọchịchị ọzọ; ya na ndị otu Club 19 na Council for National Unity guzobere NPP. Otú ọ dị, esemokwu bilitere n'etiti Waziri na ụfọdụ ndị otu ndị bụ ndị na-eso ụzọ Azikiwe dịka Adeniran Ogunsanya. Ndị isi nke Club 19 na Council for National Unity megidere ọchịchọ Ibrahim nke ịghọ onye isi oche nke pati ahụ na onye na-azọ ọkwa onye isi ala. Esemokwu ahụ kara njọ mgbe mgbakọ mbụ nke pati ahụ gasịrị na 1978 ma mesịa mee ka ọ pụọ na pati ahụ.[5] O guzobere Great Nigeria People's Party.[6] Ọ bụ onye na-enweghị ihe ịga nke ọma na ntuli aka nke afọ 1979, mana ọ bụ onye a ma ama na mpaghara Kanuri. Òtù ya meriri na ntuli aka gọvanọ na Borno ebe ndị Kanuri mejupụtara ihe ka ọtụtụ, yana Gongola steeti dị nso.
Ndụ onwe onye
dezieAlụmdi na nwunye mbụ Waziri bụ nwanyị Shuwa Arab, Fatime; o mechara lụọ ndị nwunye abụọ ọzọ, nke ikpeazụ bụ Fatimah, nwa nwanyị nke Kashim Ibrahim.[7]
Ọ bụ nna Khadija Bukar Abba Ibrahim.
Ihe odide
dezie- ↑ Election Results Archive, Center on Democratic Performance, State University of New York Binghamton. Political Handbook of the World 1980, Binghamton, NY: CSA Publications, 1980.
- ↑ Anyaegbunam, N. (1992). Waziri Ibrahim: Politics without bitterness. Lagos, Nigeria: Daily Times of Nigeria.,p37
- ↑ Aluko (1965). "How Many Nigerians? An Analysis of Nigeria's Census Problems, 1901-63". The Journal of Modern African Studies 3 (3): 371–392. DOI:10.1017/S0022278X00006170. ISSN 0022-278X.
- ↑ Forrest, T. (1994). The advance of African capital: The growth of Nigerian private enterprise. Charlottesville: Univ. Press of Virginiap260.
- ↑ Joseph (1981). "The Ethnic Trap: Notes on the Nigerian Campaign and Elections, 1978-79". Issue: A Journal of Opinion 11 (1/2): 17–23. DOI:10.2307/1166229.
- ↑ Falola, T., & Genova, A. (2009). Historical dictionary of Nigeria. Lanham, Md: Scarecrow Press. p160
- ↑ Advisory Board | Isa Wali Empowerment Initiative (en-US). iwei-ng.org. Archived from the original on 2018-06-12. Retrieved on 2018-06-11.
Ịgụ ihe ọzọ
dezie- Paul Mamza [Ndị dike na-amaghị ama nke Naịjirịa (7): Ọchịchị na-agbanwe agbanwe: Nchịkọta nke AlhaJI WAZIRI IBRAHIM]. Kwenu! Mọnde, Ọktoba 10, 2005.
- Helen Chapin Metz, ed. REPUBLIC, 1979-83. Naịjirịa: Nnyocha Mba. Washington: GPO maka Ọbá Akwụkwọ nke Congress, 1991
- Shehu Shagari, onye a họpụtara ka ọ bụrụ onye na-eje ozi
- Ngozi Anyaegbunam Waziri Ibrahim: ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-enweghị obi ilu. Daily Times nke Nigeria Publishers (1992)
- http://nigerianwiki.com/
- Ben Lawrence Ịlaghachi na akụkọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke Naijiria. Niger Delta Congress, March 2002.