Shaki

obodo dị na Oyo State Naijiria

Shaki (nakwa Saki ) bụ obodo-obodo dị na mgbago ugwu Oyo State na-atụgharị Naijiria. [1]

Ebe ahụ bụ ugwu ugwu.  dị nso isi iyi nke Obodo osimiri Ofiki, bụ isi iyi nke osimiri Ogun, ihe dị ka 40. kilomita (60 km) site na oke ala Benin .  A na-akpọ ya nkata nri steeti Oyo maka ọrụ ugbo ya.  Ọ bụ isi ụlọ ọrụ ọrụ ime obodo Saki West.

Ihu igwe

dezie
Climate data for Shaki (1991–2020)
Month Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Year
Record high °C (°F) 38
(100)
40
(104)
41.3
(106.3)
39.5
(103.1)
37
(99)
34
(93)
32.5
(90.5)
34
(93)
32
(90)
34.2
(93.6)
37.5
(99.5)
40.6
(105.1)
41.3
(106.3)
Average high °C (°F) 33.8
(92.8)
35.4
(95.7)
35.2
(95.4)
33.3
(91.9)
31.4
(88.5)
29.6
(85.3)
27.9
(82.2)
26.9
(80.4)
28.3
(82.9)
29.9
(85.8)
32.6
(90.7)
33.6
(92.5)
31.5
(88.7)
Daily mean °C (°F) 26.7
(80.1)
28.6
(83.5)
29.1
(84.4)
28.0
(82.4)
26.8
(80.2)
25.5
(77.9)
24.4
(75.9)
23.8
(74.8)
24.5
(76.1)
25.5
(77.9)
26.9
(80.4)
26.8
(80.2)
26.4
(79.5)
Average low °C (°F) 19.7
(67.5)
21.8
(71.2)
23.0
(73.4)
22.7
(72.9)
22.1
(71.8)
21.4
(70.5)
21.0
(69.8)
20.6
(69.1)
20.8
(69.4)
21.1
(70.0)
21.2
(70.2)
19.9
(67.8)
21.3
(70.3)
Record low °C (°F) 13
(55)
15
(59)
16
(61)
18
(64)
17.5
(63.5)
16
(61)
18
(64)
18
(64)
17
(63)
18
(64)
15
(59)
13
(55)
13.0
(55.4)
Average precipitation mm (inches) 9.0
(0.35)
9.3
(0.37)
46.2
(1.82)
107.8
(4.24)
133.5
(5.26)
179.1
(7.05)
149.6
(5.89)
161.9
(6.37)
204.5
(8.05)
139.7
(5.50)
9.2
(0.36)
4.1
(0.16)
1,154
(45.43)
Average precipitation days (≥ 1.0 mm) 0.5 0.9 3.3 6.9 9.6 10.9 10.8 11.0 15.1 9.8 1.0 0.2 79.9
Average relative humidity (%) 57.3 59.9 70.6 79.0 83.4 86.1 87.4 87.8 87.7 85.5 74.3 62.1 76.8
Source: NOAA[2]

Omenala

dezie
Mkpirisi akụkọ ọnụ nke Saki n'asụsụ Saki site n'aka onye na-asụ obodo

N'ịbụ ndị nke ụmụ Ukwu Oyo, Shaki straki ebe ndị gbara ọsọ ndụ Yoruba mgbe e bibisịrị na 1835 nke Old Oyo (Katunga), 70. kilomita (113 km) , II ranar-ọwụwa, nke ndị Fulani meri.  Ka ọ na-erule nwa 1860s ndị ọrụ mgbasa ozi Yoruba ehiwela ụka Anglịkan n'obodo ahụ..

The traditional ruler is the Ọ̀kẹ̀rẹ̀ of Shaki town, Oba Khalid Olabisi Oyeniyi, the newly Install Ọ̀kẹ̀rẹ̀ of Shaki-Okeogun, Oyo State after the demised of Ọba Kilani Olarinre Olatoyese Ilufemiloye who died on Friday, 5 April 2013, 2 days to the first anniversary.  .  nke echichi ya.  Kamgbe Kilani Olatoyese Ilufemiloye Olarinre nwụrụ, obodo ahụ ahụ onye ọdịdị omenala n'ihi na nkọwa echebela usoro ịhọpụta eze ọhụrụ.  Eze, eze ọhụrụ ahụ mechara pụta na 18 Disemba 2019 ka ndị na-eme Eze na mgba steeti gbachara.

Ogun (chi nke Ígwè) si n’obodo a. Na omenala, ọrụ nke ndị bi n'oge ochie bụ onye na-eji oji, onye na-eji ọla edo, ọrụ ugbo, ịchụ nta na ịkpụzi ite ụrọ.

Akara Omenala

dezie

Okpueze: Nke a bụ naanị maka eze, ọ na-egosi ikike n'ebe ụmụ amaala niile nke alaeze ahụ nọ.

Ndị ọrụ eze: A na-eji nke a akara stampụ nkwupụta na nzukọ.

Acha uhie: Ọ bụ naanị aha eze na-eji ya eme ya, a na-eji ụrọ na-acha uhie uhie na-acha uhie uhie mee ya na alaka osisi.  Ugbu a, ọ bụ mkpụrụ akara omenala nke onye ọ lụba na-eyi.

Ocheeze: Nke a bụ oche eze, ọ na-anọdụ ala n ndị eze.  Onye ọlụ nke nọkwasịrị n'ocheeze ma e wezụga eze, ọrịa akpụkpọ ahụ na-anwụ.

Okpueze mgbanaka: nke a na-enye onye isi ikpeazụ. N'oge gara aga, a na-enye onye isi bastard ka ọ nọrọ n'ocheeze ma ọ bụrụ na ndị ọzọ niile nketa nke ocheeze anwụọ. Mgbanaka a ka ejiri naanị ugboro abụọ.

Ocheeze/ mgbanaka onye ga-eketa ihe: A na-enye onye isi mbụ ka ọ dọba ya n'ocheeze. Onye isi mbụ nyere nwanne ya mgbanaka ahụ agafeela ihe niile a na-ekwu na ọkpara ya.

Azụmahịa

dezie

Shaki bụ onye na-ebupụ owu, osikapa apiti, teak, na ụtaba.  Ịgwọ ụtaba dị mkpa na mpaghara ahụ 1940. A na-akụ Indigo na mpaghara maka ịcha akwa na mpaghara, obodo ahụ bụkwa ebe a na-akpa owu.  A na-akụ ji, akpu, ọka (ọka), sorghum, agwa, shea nuts, na okra maka nri.  Ịzụ ehi na-abụ n'ihe dị mkpa, ma ọ bụ ịzụ ụlọ ọrụ.  Shaki nwere ụlọ ọgwụ, ọtụtụ ụlọ ọgwụ onwe yana ngalaba UCH na-arụ ọrụ

Inselberg dị mita 1,600 (mita 490) gbagoro n'elu savanna gbara ya gburugburu.

Obodo a ma na iwu ite aluminom (Ikoko) maka isi nri.  Ndị na-eji ite na ndị na-ere ahihia si n'ebe dị anya na nso na-eleta obodo ahụdheekere ahụ.  Ahịa Shaki Sango emewokwa ka obodo ahụ nwee ike ka ndị na-azụ ahịa na ndị na-ere ahuhu na-azụ ahịa kwa ụbọchị Tọzdee

Ụlọ ọrụ ọha

dezie

Shaki bụ ebe ụlọ ọgwụ Baptist na ụlọ ndị mmadụ.  MKO Abiola nyere ụlọ ọrụ ndụ ndị n'afọ 1987.

Ọ bụ ụlọ nke ụlọ akwụkwọ agụmakwụkwọ ndị a:

  • The Oke-Ogun Polytechnic, Saki [TOPS] www.tops.edu.ng mbụ The Polytechnic, Ibadan [Saki Campus]
  • The Kings Poly, Nigeria, Saki The Kings Poly (ụlọ ọrụ nzuzo) www.thekingspoly.com
  • Ụlọ akwụkwọ nke Midwifery Basic, Ụlọ Ọgwụ Muslim (nkeonwe)
  • Ụlọ akwụkwọ nke nọọsụ na midwifery, Baptist Medical Center (nkeonwe)
  • Ụlọ akwụkwọ Baptist Medical Center nke Laboratory Medical (nkeonwe)
  • Ụlọ akwụkwọ sekọndrị Baptist,
  • Ansaru-ud-deen High School,
  • Okere Grammar School
  • Parapo Community High School,
  • Ụlọ akwụkwọ Grammar Asabari, Shaki,
  • Ayekale Community High School, Shaki
  • Ụlọ akwụkwọ Muslim International na kọleji (nkeonwe)
  • Ụlọ akwụkwọ sekọndrị Baptist Medical Center,
  • Ansaru-ud-deen Comprehensive College,
  • Benefit Comprehensive College, Sango, Saki (onwe)
  • Al-khalipha Ashimi International College, Shaki,
  • Ụlọ akwụkwọ Sharon Rose (nkeonwe)
  • Kings na Queens College (nkeonwe)
  • Primerose Model College (nkeonwe)
  • Aisha Model School (onwe)
  • Ụlọ akwụkwọ Turath, Saki (ụlọ akwụkwọ ụmụ mgbei na kọleji)
  • Revival of Islamic Heritage School, off Ogbooro Road, Shaki,
  • Muslim Secondary School,
  • Ụlọ akwụkwọ sekọndrị Islamic, Koomi Road, Shaki,
  • Gbooro Muslim College, Shaki
  • Ụlọ akwụkwọ sekọndrị Community, Barracks Army,
  • Ụlọ akwụkwọ Kraịst Grammar, Shaki,
  • Ụlọ akwụkwọ sekọndrị Community, Otun, Shaki,
  • Ụlọ akwụkwọ Model pụrụ iche, Shaki,
  • Nkasi obi elu ụlọ akwụkwọ, Koomi, Shaki,
  • Baptist Medical Center Nur/Pry School,
  • Ụlọ akwụkwọ International Heritage, Apinnite, Shaki,
  • Ideal Academy Group of Schools, Opo-Malu Mpaghara, Shaki,
  • Otu ụlọ akwụkwọ dị mma, Mokola, Shaki,
  • Ụlọ akwụkwọ sekọndrị Command Day, Shaki
  • NUD Primary School, Sango,
  • African Baptist Primary School,
  • Ụlọ akwụkwọ praịmarị LA, Isale Taba,
  • LA Primary School Isale Onikeke,
  • Kinnikinni Baptist Primary School,
  • LA Primary School, Igboologun,
  • Ajegunle Baptist Primary School, Shaki,
  • Ụlọ akwụkwọ praịmarị CMS, Otun, Shaki,
  • Oge Baptist Primary School, Shaki,
  • LA Primary School, Agbonle
  • Ụlọ akwụkwọ ụmụaka ndị agha, Asabari Barracks, Shaki,
  • LA Primary School Sani-Sala,
  • Ụlọ akwụkwọ sekọndrị nke Command Science, Shaki
  • LA Primary School, Wasangare wdg

Hụkwa

dezie

Ntụaka

dezie
  1. Oyo: Makinde’s lifeline for Saki (en-US). The Sun Nigeria (2021-12-08). Retrieved on 2022-03-01.
  2. World Meteorological Organization Climate Normals for 1991-2020 — Shaki. National Oceanic and Atmospheric Administration.