Nkewa nke ire ure n'osisi

Nchịkọta nke ire ure n'ime osisi (CODIT) bụ echiche nke onye naahụ maka ọrịa osisi bụ Alex Shigo mepụtara mgbe ọ mụsịrị usoro fungus naemebi osisi.

Ihe ndị e chepụtara echepụta

Nịgbaso echiche nke ọgbọ naenweghị isi, nke ihe ndị dị ndụ nwere ike ịmalite site na ihe ndị naadịghị ndụ, ndị ọkà mmụta sayensị kwenyere na ire ure osisi naeduga na uto fungal. [ odide dị mkpa] Site na ọbịbịa nke echiche nje, Otú ọ dị, onye Germany naahụ maka ọhịa Robert Hartig na mmalite narị afọ nke 20 kwuru na ọ dị iche, wee mepụta ihe nlereanya ọhụrụ maka ire ure osisi: mgbe osisi merụrụ ahụ, fungus naemetụta ọnyá, na nsonaazụ ya bụ osisi rere ure.

Shigo gbasaa echiche a iji kwuo na mgbe osisi merụrụ ahụ, ha naemeghachi omume na osisi ahụ nwere ọrịa site na mgbanwe kemịkal na nke anụ ahụ iji belata ire ure, nke ọ kpọrọ nkewa.

Usoro

Ihe nlereanya mgbidi CODIT a kara akara

Dị ka CODIT si kwuo, mgbe osisi merụrụ ahụ, mkpụrụ ndụ naagbanwe iji mepụta "mgbidi" gburugburu ọnyá ahụ, naebelata ma ọ bụ nagbochi mgbasa nke ọrịa na ire ure na osisi ndị ọzọ.

Mgbidi 1. A naemepụta mgbidi mbụ site na ijikọta anụ ahụ naeduzi nelu na nokpuru ọnyá ahụ. Akpụkpọ ahụ a naaga nelu na ala nogologo nke ogwe osisi ahụ, ya mere ijikọta ya naeme ka mgbasa nke ire ure dị ala. A naejikọta anụ ahụ nụzọ dị iche iche, dị ka na tylosis, polyphenolic deposits, ihe mgbochi fungal na (na conifers) site na mmechi nke oghere ndị dị n'akụkụ naejikarị mkpụrụ ndụ arịa. Mgbidi a bụ nke naadịghị ike.
Mgbidi 2. Mgbidi nke abụọ sitere na nnukwu mgbidi, mkpụrụ ndụ ndị jupụtara na lignin nke mgbidi naeto eto nke dị n'ime na n'èzí nke ọnyá ahụ, si otú a naebelata mgbasa radial nke ire ure. Mgbidi a bụ nke abụọ naadịghị ike, ọ naaga nhu ma e wezụga ebe mkpụrụ ndụ ray jikọtara (lee ngalaba naesote).
Mgbidi 3. Mgbidi nke atọ sitere na mkpụrụ ndụ ray, nke bụ ìgwè nke mkpụrụ ndụ naenwu enwu naeche ihu na axis stem, naekewa stem nime akụkụ ndị naadịghị ka akụkụ nke achịcha. Ìgwè mkpụrụ ndụ ndị a anaghị aga nihu ma dịgasị iche nogologo, ịdị elu na ọkpụrụkpụ, naemepụta ihe mgbochi dị ka maze maka mgbasa nke ire ure. Mgbe ha merụsịrị ahụ, a naagbanwekwa mkpụrụ ndụ ray ụfọdụ nụzọ kemịkal, naaghọ ihe naegbu egbu nye ụfọdụ microorganisms. Nke a bụ mgbidi kachasị ike n'oge mmerụ ahụ, tupu uto nke mgbidi nke anọ.
Mgbidi 4. Mgbidi nke anọ, nke a maara dị ka mpaghara mgbochi, sitere na uto ọhụrụ nke anụ ahụ osisi pụrụ iche na mpụga osisi ahụ, naekewapụ anụ ahụ dị noge ọrịa site na uto naesote. Nke a bụ mgbidi kachasị ike, na mgbe mgbe ọ bụ naanị nke nwere ike ịkwụsị mgbasa nke ọrịa kpamkpam site na iji osisi ọhụrụ mechie ọnyá ahụ. Mgbe ọ bụ naanị mgbidi nke anọ ka dị, nsonaazụ ya bụ ihe ọtụtụ ndị mmadụ hụla ka ọ naagagharị n'ime ọhịa ma ọ bụ n'ogige ntụrụndụ: osisi dị ndụ nke nwere ime ụlọ rere ure. N'ọnọdụ ndị dị otú ahụ, anụ ahụ niile dị n'oge mmerụ ahụ ebutewo ọrịa, mana a hapụrụ anụ ahụ ọhụrụ dị mma ka ọ nọgide naeto n'èzí mgbidi nke anọ.

Mmetụta bara uru

Site n'ịbawanye nghọta banyere otu osisi si emeghachi omume na ire ure, CODIT enweela ọtụtụ ngwa. Dịka ọmụmaatụ, a naakpọkarị ndị na-ahụ maka osisi ka ha nyochaa ihe ize ndụ nke osisi mebiri emebi ma ọ bụ naere ure naewetara ndị mmadụ ma ọ bụ ihe onwunwe. Site n'ịmara otú o si gbasaa, nyocha osisi dị otú ahụ nwere ike ịbụ nke ziri ezi karị, si otú ahụ gbochie iwepụ osisi naenweghị isi, mmebi onwunwe, ma ọ bụ mmerụ ahụ.

Ọrụ nke Gilman et al. mere na Mahadum Florida naegosi na ịdị nso nke ọnyá na akwụkwọ osisi naemetụta nke ukwuu nkewa yana mmechi ọnyá.

Ihe odide

Ewezuga mmeghe, ọtụtụ n'ime isiokwu a dabere na ozi sitere na USDA Forest Service Agriculture Information Bulletin No. 419 (April 1979), Tree Decay: An Expanded Concept by Alex Shigo.