Ngewo

Ngewo (Ngewɔ na Mende) bụ chi dịkachasịrị elu nke ndị Menda si Sierra Leone.

Ngosịpụta

Ngewo bụ chi e jikọtara ọnụ site na chi nwoke Ngewa na chi nwanyị Leve, onye bu Ngew ụzọ dị ka chi kachasị elu nke ndị Mende na-asọpụrụ. A na-efe chi abụọ a ofufe ugbu a n'okpuru Ngewo, ebe a na'ewere Leve dịka nwunye ya. Ngewo bụ chi eluigwe, nke na-ahụ maka ịmepụta eluigwe na ala, ọ bụkwa ya ga-ekpebi ihe ndị sitere n'okike n"ụwa. A na-egosikarị ya dị ka chi dị anya, onye na'echebaraghị onwe ya echiche na njem kwa ụbọchị nke ndị na -enye ya ofufe. Otú ọ dị, n'akụkọ ifo ụfọdụ, Ngewo na-ata ndị chefuru ikpe ekpere nye ya ahụhụ nakwa ndị na'adịghị enye ya ụtụ. Ọ na-agwa ndị Mende okwu site n'enyemaka ndị nna nna ha, dyinyinga, ndị na-achọkwa onyinye nri ụfọdụ.

Akụkọ ifo

Okike nke mmadụ mbụ

Ngewo biri naanị ya n'ụwa n'ọgbà. Otu ụbọchị, ọ chọrọ mkpakọrịta, ya mere ọ malitere ịmepụta ụmụ anụmanụ, n'etiti ụmụ nwanyị na ụmụ nwoke. N'ikpeazụ, o kere nwoke mbụ na nwanyị mbụ. Ngewo nyere ihe okike ya nnwere onwe ịjụ ya ihe ọ bụla, nke megidere mgbe oge ụfọdụ gasịrị. Arịrịọ ha juru ya anya wee laghachi n'eluigwe, ebe o biri kemgbe ahụ.

Mmalite nke ọnwụ

Ngewo nyere ozi abụọ nke ndị Mende ga-anata ma gwa ụmụ anụmanụ abụọ, awọ na nkịta, ka ha zipụ ozi ndị a n'ụwa. E nyere nkịta ahụ ọrụ ịgwa ụmụ mmadụ na ha agaghị anwụ anwụ, ebe awọ ga-eweta ozi na-ebu amụma ọnwụ ndị mmadụ. N'ụzọ dị mwute, awọ ahụ bu ụzọ rute, ebe ọ bụ na nkịta ahụ nwetara ihe mmegharị anya. N'ihi ya, ọnwụ ghọrọ akara aka ụmụ mmadụ.

Hụkwa

• Ndepụta nke akụkọ ifo Afrịka