Ndị Otuho, nke a makwara dị ka Lotuko ma ọ bụ Latuka, bụ agbụrụ Nilotic nke ebe obibi ọdịnala ya bụ steeti Eastern Equatoria nke South Sudan. ụfọdụ n'ime obodo ha bụ Oronyo, Oudo, Angario, Tirangore, Hiyala, Obira, Abalua, illieu, Ifwotu, Imurok, Iyire, Lofiriha, Offi, Oming, Oguruny, ilbakloli, Murahati, chalamini, Burung, Haforiere, ụfọdụ Tuhu, Oriaju, Oriaja, Olionge, obodo Hidanga. Ha na-asụ asụsụ Otuho.

Ọnụ ọgụgụ mmadụ dezie

Ndị Otuho nwere ókèala Lopit na North, Bari na West, Acholi na Madi na South, na Didinga na Boya na East. A na-eji ugwu na ugwu mara mpaghara ha dịka ugwu Imotong, ugwu kachasị elu na South Sudan nke dị elu nke 10,453 ft n'elu oke osimiri. Ndị Murle wakporo Otuho, Lopit, na agbụrụ ndị ọzọ dị n'ógbè ahụ n'oge na-adịbeghị anya, na-atọrọ ụmụ ha.[1]

Ịdị adị dezie

Dị ka ndị na-azụ anụ ụlọ, ha na-azụ nnukwu ìgwè ehi, atụrụ na ewu, ma na-agbakwunye nke a na ọrụ ugbo, ịchụ nta, na igbu azụ.[2] Ha na-arụ ọrụ ugbo ụfọdụ; ihe ọkụkụ ha bụ sorghum, mkpụrụ osisi, simsim (sesame), na ọka na mbara ala, ma ọ bụ telebun, dukhn, poteto na-atọ ụtọ, na ụtaba na ugwu nta.[3]

Ọ dịghị otu onye nwe ala, mana obodo ahụ tụkwasịrị ya obi. N'ugwu, mgbe ha chọtara ebe, ìgwè ahụ na-ekpebi ókèala nke ogige onye ọ bụla, ebe ụfọdụ na-ada (ruo afọ 10) na ndị ọzọ na-emeghe maka ọrụ ugbo (ruo arọ anọ).[4]

Okpukpere dezie

Okpukpere ha bụ okpukpe agbụrụ nke dabeere na okike na ofufe ndị nna nna nke gbanyere mkpọrọgwụ n'ụzọ miri emi na njirimara agbụrụ ha; ntụgharị gaa n'okpukpe ọzọ na-adaba na omenala omenala. A na-akpọ chi ukwu nke Otuho Ajok; a na-ahụkarị ya dị ka onye nwere obiọma na obiọma, mana enwere ike iwe ya.[5] N'akụkọ ifo Otuho, ọ zara ekpere nwanyị maka mbilite n'ọnwụ nwa ya nwoke. Otú ọ dị, di ya were iwe ma gbuo nwa ahụ ọzọ. Ajok were iwe maka omume ya ma ṅụọ iyi na ọ gaghị akpọlite Otuho ọ bụla ọzọ, n'ụzọ dị otú a, a sịrị na ọnwụ aghọwo nke na-adịgide adịgide.

Edensibia dezie

Njikọ mpụgara dezie

  • Ndị Lotuka (Otuho) na Gurtong.net
  1. Peter Lokale Nakimangole (22 Jan 2009). Lopit and Lotuko Communities Vow to End Conflict. Gurtong Trust. Retrieved on 9 Jan 2014.
  2. Lotuho of South Sudan. People Groups. Retrieved on 9 Jan 2014.
  3. Lotuko (Otuho). gurtong.net. Retrieved on 3 Jan 2018.
  4. Dwight (5 July 1980). Interviewing Josiah About Lotuko Agriculture. Retrieved on 9 Jan 2014.
  5. Lynch. African Mythology A to Z. Facts on File.