Margaret Ekpo

Margaret Ekpo (July 27, 1914 - Septemba 21, 2006) bụ onye inyom na-akwado ndị inyom na ndị na-akwado ọha na eze bụ ndị bụ nwanyị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ndị inyom ndọrọ ndọrọ ọchịchị na Republic nke mbu  na onye isi nke otu ụmụ nwanyị omenala ndị inyom Naijiria, bụ ndị ọtụtụ n'ime ha gbakọtara ndị inyom na-enweghị echiche nke ịdị n'otu agbụrụ. Ọ na-arụ ọrụ ndị dị mkpa dịka imimeobodo na ndọrọ ndọrọ ọchịchị mba na obodo Aba nke dị n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ Naijiria, n'oge oge ndị isi na-achịkwa onwe ha maka nnwere onwe, na ọ naghị ebili na enyemaka nke ụmụ nwanyị na-arụ ọrụ nke ndị ọrụ enyemaka ma ọ bụ ntinye aka oru nke nwoke.

Margaret Ekpo

Nbido Nduya na Iguakwukwo'

A mụrụ Margaret Ekpo na Creek Town, Cross River State, na ezinụlọ Okoroafor Obiasulor na Inyang Eyo Aniemewue. O ruru akara isii nke akwụkwọ akwụkwọ akwụkwọ ahụ na 1934. Otú ọ dị, ọdachi dakwasịrị n'ụlọ na ọnwụ nna ya na 1934, ihe mgbaru ọsọ ya maka ịkụkwu akwụkwọ na ọzụzụ ndị nkuzi bụ ihe kpatara ya. O wee malite ịrụ ọrụ dịka onye nkuzi nwantakịrị n'ụlọ akwụkwọ elementrị. Ọ lụrụ dọkịta, John Udo Ekpo, na 1938. Ọ si na agbụrụ Ibibio bụ ndị kachasị na Akwa Ibom State, ebe ọ bụ nke Igbo na Efik nketa. O mesịrị soro di ya kwaga Aba.

Na 1946, o nwere ohere ịmụ akwụkwọ na mba Dublin Institute of Technology, Dublin Ireland. Ọ nwetara diplọma na sayensị ụlọ na mgbe ọ laghachiri na Nigeria, o guzobere ụlọ ọrụ sayensị na ụlọ ọrụ Sewing Institute na Aba.

Ndu ya na Ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị

Mbu ndọrọ ndọrọ ọchịchị

Ihe mbụ Margaret Ekpo na-etinye aka na ndọrọ ndọrọ ọchịchị na mkpakọrịta bụ na 1945. Di ya na-ewesa ndị ọchịchị na-elekọta ndị dọkịta na-elekọta ndị dọkịta Naijiria kama dị ka onye ọrụ obodo, ọ pụghị ịga nzukọ iji kwurịta okwu ahụ. Margaret Ekpo gara nzukọ na ebe di ya, a haziri nzukọ iji kwurịta omume ịkpa ókè nke ịchịisi gọọmentị n'obodo ahụ na ịlụ ọgụ na omenala na agbụrụ na nchịkwa. O mechara gaa nnọkọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ọ bụkwa naanị nwanyị ahụ na-aga nnọkọ, nke hụrụ okwu ọkụ si Mbonu Ojike, Nnamdi Azikiwe na Herbert Macaulay. Ka ọ na-erule ngwụsị nke afọ iri, ọ haziri Ahịa otu mumu nwaanyi na zu ahia na Aba ka ha na-ejikọta ụmụ ahịa ahịa n'obodo. O jiri otu a kwalite mmekọrịta ụmụ nwanyị dị ka ikpo okwu maka ịlụ ọgụ maka ikike akụ na ụba nke ụmụ nwanyị, nchedo akụ na ụba na ikike ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke ụmụ nwanyị.

Ọrụ ya

Ihe Margaret Ekpo maara banyere mmepe na-eto eto maka ikike ụmụ nwanyị n'ụwa nile kwadoro ya ka ọ na-achọ otu ihe ahụ maka ndị inyom nọ ná mba ya na ịlụ ọgụ na ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ndị ọchịchị na-emegbu onwe ha na-achịkwa ụmụ nwanyị. O wee chee na ndị inyom na mba ọzọ gụnyere ndị nọ na Britain, na-alụrịrị ọgụ maka ihe ndị ruuru mmadụ ma na-enwekwu olu n'okwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nke obodo karịa ndị ibe ha na Nigeria. O mechara sonye na decolonization-na-eduzi National Council of Nigeria na Cameroons (NGNC), dị ka ikpo okwu na-anọchite anya otu ndị mejupụtara. N'afọ ndị 1950, ya na Funmilayo Ransome-Kuti jikọtara ya na mkpesa na igbu mmadụ na Enugu. ndị ahụ metụtara bụ ndị isi na-eme mkpesa na colonial omume na m. N'afọ 1953, NGNC họpụtara Ekpo na Chiefs Chiefs nke mpaghara, na 1954, o guzobere Association nke Aba na Women's Association. Dị ka onye ndú nke ìgwè ahịa ọhụrụ ahụ, ọ na-enwe ike ịtụkwasị obi nke ọtụtụ ụmụ nwanyị nọ n'obodo ahụ ma mee ka ọ bụrụ òtù ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke nrụgide. Ka ọ na-erule n'afọ 1955, ụmụ nwanyị dị na Aba nwere ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nke ndị ikom na-eme ntuli aka na ntuli aka obodo.

O meriri oche na Eastern Regional Assembly nke dị na 1961, ọnọdụ nke nyere ya ohere ịlụ ọgụ maka nsogbu metụtara ụmụ nwanyị n'oge ahụ. Karịsịa, e nwere nsogbu banyere ọganihu nke ụmụ nwanyị n'okwu akụ na ụba na nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị, karịsịa na mpaghara njem n'akụkụ nnukwu ụzọ na-eduga n'ahịa na njem ime obodo n'ozuzu ha. 

Mgbe agha ndị agha jidere na Mbụ Republic, ọ na-ewere ụzọ na-enweghị isi na ndọrọ ndọrọ ọchịchị. N'afọ 2001, a kpọrọ Calabar Airport aha ya.