Liceu Vieira Dias

 

Liceu Vieira Dias

Carlos de Aniceto "Liceu" Vieira Dias (1 May 1919 - 19 Ọgọst 1994) bụ onye egwu Angolan na onye na-akwado ọchịchị ọchịchị, weere dị ka nna nke egwu ama ama Angolan. Onye otu onye otu egwu Angolan Ngola Ritmos, a na-ewere ya dị ka onye na-agụ egwu na onye na-agụ egwu kwesịrị nṅomi. Na-agbasi mbọ ike na mgba maka Angola nweere onwe ya, ọ bụ otu n'ime ndị guzobere otu People's Movement for the Liberation of Angola (MPLA).

Akụkọ ndụ

Nne na nna Liceu, José Vieira Dias na Jaquenita do Aniceto de Carvalho, si n'ebe ugwu Angola ma bụrụ ndị Kongo. Ha kwagara Luanda, ebe a mụrụ Liceu na 1 Mee 1919.[1] Liceu bụ otu n'ime di na nwunye ahụ ụmụaka iri, ndị ọzọ bụ Fernando Torres Vieira Dias, Domingas Torres Vieira Dias, José Vieira Dias Filho, Antónia Diniz de Aniceto Vieira Dias, Joaquim Militão Vieira Dias, Zita Vieira Dias, Manuel Helder Vieira Dias, Novato Vieira Dias, na Bernardo Vieira Dias.

N'oge ọ bụ nwata ọ bụ onye egwuregwu, na-abụ ma na-eme egwuregwu ma na football dị ka onye ọkpụkpọ maka Clube Atlético de Luanda.[2] Aha otutu ya "Liceu" sitere na Liceu Salvador Correia na Luanda, nke eweputara obere oge tupu amuo ya. Aha aha ahụ bụ akụkụ nke ihe na-emekarị n'oge ahụ ịkpọ ụmụaka aha n'ihe metụtara ụfọdụ eziokwu ma ọ bụ ihe omume dị mkpa nke mere n'oge a mụrụ ha.

Ọ malitere ọrụ egwu ya mgbe ọ bụ onye ọrụ gọọmentị na National Bank of Angola na 1930s, ọkwá ọ nọ na ya ruo mgbe a tụrụ ya mkpọrọ na 1959. Achụpụrụ ya na ụlọ ọrụ ahụ na 1962, mgbe usoro ịdọ aka ná ntị kwuru na ọ naghị emekarị ya. ga-arụ ọrụ n'agbanyeghị na a tụrụ ya mkpọrọ n'oge ahụ.[2]

Liceu bụ otu n'ime ndị guzobere Ngola Ritmos na 1947. E hiwere otu egwu egwu n'ụlọ Manuel dos Passos na mpaghara Bairro Operario nke Luanda. Ọ bụ Liceu, Nino Mário Araújo “Ndongo“, na Domingos Van-Dúnen hiwere ya. N'oge na-adịghị anya ka ha guzobechara otu ahụ, Francisco Machado, Lourdes Van-Dúnem, na Belita Palma sonyeere ha.[2] N'ịbụ ndị e ji ụbọ akwara na-egwu egwu, ha na-akpọkwa dicanza na ngoma drum n'abụ ha. Ụdị egwu ha na-ewu ewu site na 1940 ruo 1960, ọkachasị n'ime obodo mepere emepe na-enwe ọmịiko maka ozi ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nke mba ha. Liceu na ndị otu a ka amarala dị ka ndị ọsụ ụzọ n'egwú ama ama Angola, ebe ha bụrụkwa abụ na Kimbundu megide Portuguese nke ndị ọchịchị na-achị.[3]

Liceu bụkwa otu n'ime ndị nkwado nke Movement for the Independence of Angola (MIA) na MPLA.[4] E mesịa, a tụrụ ya mkpọrọ ihe karịrị afọ iri na ogige ịta ahụhụ Tarrafal dị na Cape Verde, na-etinye aka na ikpe nke iri ise.[5] Ka ọ na-erule oge ọ hapụrụ ụlọ mkpọrọ na 1969, Liceu nwara ịchịkọta ndị otu Ngola Ritmos ọzọ malite na 1970, mana ọ zutere nnukwu nsogbu n'ihi mkpagbu ndọrọ ndọrọ ọchịchị. E gbochiri ha nke ọma n'ihe ngosi ọha ma ọ bụ ihe omume ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Mgbe agha maka nnwere onwe Angola kwụsịrị na 1975, agha obodo sochirinụ wetara mbelata ngwa ngwa na mmepụta egwu na Angola. N'afọ 1978, Ngola Ritmos mere n'ihu ọha ikpeazụ ha na ndị otu ha niile. Liceu malitere ime naanị ya.[6]

Liceu nwụrụ na 19 August n'afo1994 na Lisbon, Portugal.

Ndụ onwe onye

Liceu lụrụ Maria Natércia de Almeida Vieira Dias n'afọ 1949, ha na ya nwere ụmụ anọ: Carlitos Vieira Dies, Luzia Zizi, Ferdinando "Xinito" Vieira Diis, na Felipe de Nery "Pino" Vieira dias.

Nwa nwanne ya nwoke, Ruy Mingas, dekọrọ egwu "Homenagem a Liceu Vieira Dias" dị ka ụtụ nye Liceu. Mingas dekwara ukwe mba nke Angola, Angola Avante. Ndị ezinụlọ Liceu gụnyekwara nwanne Ruy André Mingas, onye bụkwa onye na-agụ egwu na onye na-ede egwu; Saíde Mingas, ọkà mmụta akụ na ụba nke ghọrọ onye isi na MPLA n'oge Agha Obodo; na ọkà mmụta asụsụ na onye nchọpụta Amélia Mingas. Ụmụ nwanne ya ndị ọzọ gụnyere Hélder Vieira Dias, onye isi ndị agha na Angola, na Filomeno do Nascimento Vieira Dies, Achịbishọp nke Luanda ugbu a. O nwekwara ihe jikọrọ ya na onye ndú na-emegide ọchịchị na onye na-ahụ mba n'anya Mário Pinto de Andrade.

Nsọpụrụ

Liceu Vieira Dias (n'aka nri) na-eme ihe nkiri na Ngola Ritmos.

N'afọ 2009, e wepụtara ihe ngosi "Estórias para a História da Música Angolana", nke Mário Rui Silva, nke na-ekewa Liceu dị ka onye a ma ama na egwu a ma ama n'Angola na dịka otu n'ime ndị omenkà kachasị mkpa n'akụkọ ihe mere eme nke mba ahụ.

Ihe nkiri "O Lendário Tio Liceu e os N'gola Ritmos", nke Jorge António [pt], nwetara onyinye Best Documentary Award na International Film Festival nke Luanda na 2010.