Leilah Babirye

Onye Uganda na-ese ihe nkiri America, onye na-akpụ ihe na osisi (amụrụ 1985)

 

Leilah Babirye
Mmádu
ụdịekerenwanyị Dezie
mba o sịUganda, Njikota Obodo Amerika Dezie
Aha enyereLeilah Dezie
Ụbọchị ọmụmụ ya1985 Dezie
Ebe ọmụmụKampala Dezie
Ọrụ ọ na-arụonye na-ahu maka ihe nkiri, onye na-akpụ ihe ọkpụkpụ Dezie
ebe agụmakwụkwọMakerere University Dezie
kọwara na URLhttp://www.at-work.org/it/taccuino/babirye-leilah-taccuino/, https://www.theguardian.com/artanddesign/2021/nov/09/leilah-babirye-lgbt-sculptor-uganda Dezie
Nwere ọrụ na mkpokọtaHessel Museum of Art Dezie
ikike nwebiisinka dị ka onye okikeỌrụ nwebiisinka chekwara Dezie

Leilah Babirye (amụrụ n'afọ 1985) bụ onye na-ese ihe na Uganda bi ma na-arụ ọrụ na Brooklyn, New York. E gosipụtara ya n'ala nna ya dị ka onye na-eme ihe ike LGBTQ + n'okpuru ala, [1] ọrụ Babirye bụ nnukwu ceramics, osisi a tụrụ atụ, ihe nkpuchi Africa, yana eserese na eserese na akwụkwọ. Babirye enweela ihe ngosi na Gordon Robichaux Gallery na Socrates Sculpture Park na New York, yana Stephen Friedman Gallery na London. O mepụtara ọrụ maka Heidi Slimane maka Celine's Art Project.

Akụkọ ndụ dezie

A mụrụ Babirye ma zụlite ya na Kampala, ebe ọ gara Mahadum Makerere site na 2007 ruo 2010 ebe ọ gụrụ nka. Babirye na-akọwa onwe ya dị ka nwanyị na-edina nwoke ibe ya, ebe omume mmekọahụ ya mere ka ọ chee ịkpa ókè na mmechuihu n'ihu ọha n'ihi na a na-ewere ya dị ka iwu na-akwadoghị ịbụ nwoke idina nwoke n'ihu na Uganda.[1]

N'afọ 2015, a kpughere Babirye n'ihu ọha na ndị nta akụkọ Uganda, a jụrụ nlekọta nke ndị nkuzi ya n'oge ọ nọ na Mahadum Makerere n'ihi mmekọahụ ya, a jụkwara ya n'ezinụlọ ya.[1] Ihe omume ndị a mere ka Babirye tinye akwụkwọ maka ebe obibi ndị na-ese ihe na United Kingdom, Sweden, na United States, nke ikpeazụ nabatara arịrịọ ya maka ebe obibi na Fire Island, ebe ezumike nwoke na nwoke.[1][1]

N'afọ 2018, Babirye tinyere akwụkwọ ma nata ebe mgbaba na United States site n'enyemaka nke African Services Committee, New York City Anti-Violence Project, na African Human Rights Coalition bụ ndị na-anọchite anya ndị gbara ọsọ ndụ LGBTQIA +. Mgbe ọ biri na Fire Island, Babirye jikọtara ya na Sam Gordon, onye nwe ụlọ ngosi Gordon Robichaux.[2] Gordon nwere mmasị n'ọrụ Babirye ma chọọ igosi nka ya na gallery ya, Otú ọ dị, Babirye na-ese ihe ma na-ese ya mere Gordon nyere ya azụ ụlọ ya dị ka ohere maka ya ịrụ ọrụ.[3]

Babirye ka bi ma na-arụ ọrụ na Brooklyn, New York taa. Ọ na-aga n'ihu na-anọchite anya ma na-akwado maka obodo LGBTQIA +, yana na-anọchi anya ọdịbendị Ugandan ya na njirimara ya. Babirye na-akwado ogige ndị gbara ọsọ ndụ Kakuma na Nairobi, Kenya, yana ịrụ ọrụ n'akụkụ Kọmitii Ọrụ Afrịka iji kwado ma nyere ndị na-achọ ebe mgbaba LGBTQIA + aka.

Ọrụ ndị dị mkpa dezie

Najunga Site na Kuchu Ngaali (Crested Crane) Clan, 2021 dezie

Babirye na-eji osisi, arịa, ígwè na ihe ndị a chọtara ma na-anọchite anya ihe nkpuchi Afrịka, nke ọdịbendị ya na mmekọahụ ya metụtara. A na-akpọ ya aha otu agbụrụ Ugandan, Babirye na-echetara akụkọ ihe mere eme nke ọdịbendị ya site na aha agbụrụ e nyere ndị Uganda.[1] Akụkụ ahụ sitere n'ike mmụọ nsọ na-enyocha njirimara, na otu obodo na-aga n'ihu na-adị ma na-ejide aha agbụrụ ha n'agbanyeghị na a jụrụ ha ma ọ bụ na-anabataghị ha maka onye ha bụ. N'ịbụ onye Hedi Slimane nyere iwu maka Celine's Art Project, ma dabere na ntinye aka e nyere, Babirye nwetara ihe ịma aka ọhụrụ maka ihe a a tụrụ atụ.[4] Ọ bụ ezie na ọ bụ ihe mbụ Babirye rụrụ ọrụ, usoro ya gbanwere obere ihe, ka na-ede ihe ọ pụtara na ọdịdị ka ọ na-aga.[5] Ọ bụ ezie na, n'ikpeazụ, ọrụ ya meghere maka nkọwa na nkwurịta okwu, ọkachasị site na mmetụta nke ihu na ihe nkpuchi Babirye na-emepụta.[3][5]

Nansamba nke Abụọ sitere na Ezinụlọ Kuchu Ngabi (Antelope), 2021 dezie

Ihe a tụrụ atụ nke Babirye nke akpọrọ Nansamba nke Abụọ sitere na Kuchu Ngabi (Antelope) Clan bụ ọrụ ọzọ buru ibu nke multimedia.[6] A na-eji tubes nke taya ịnyịnya ígwè, ngwaike, na glazing, dị ka nkọwa banyere aha e nyere onye na-eme enyi nwoke na Luganda, 'ebisiyaga', nke pụtara ihe mkpofu.[7] Babirye na-ejikarị ihe ndị a chọtara arụ ọrụ, na-egosi na ihe e kwenyere na ọ bụ ihe mkpofu, ka nwere uru ma baa uru.[2] N'akụkụ Nansamba nke Abụọ, usoro Babirye gụnyere Nakawaddwa sitere na Kuchu Ngabu (Antelope) Clan, 2021, na Abambowa (Royal Guard Who Protects the King), nke niile bụ ndị a kpachapụrụ anya na-edoghị anya, na enweghị okike e kenyere ya ihu ọ bụla.[2] Babirye na-achọ ịnọchite anya obodo ya nke ndị na-eme ihe ike, na aha agbụrụ nwoke nyere n'ọrụ ya na-enwekwu ihe dị mkpa mgbe ha na-egosipụtakarị àgwà ndị metụtara ụmụ nwanyị dịka ntutu, ọla ma ọ bụ egbugbere ọnụ.[8] Ọrụ ahụ na-egosi mmasị Babirye na ọdịbendị ya, mmekọahụ, yana gburugburu ebe obibi na ihe ndị a chọtara.

Abambowa (Royal Guard Who Protects the King), 2021 dezie

Usoro ite ite nke Babirye nke isi iri abụọ na abụọ na-egosipụta ndị nche eze. A na-agbanye ma ọ bụ jiri glazes ceramic na-agbawa ọnụ ọgụgụ ndị ahụ, na-eji usoro nke onye na-eme ihe nkiri na-egwuri egwu ma na-ezube iche n'echiche ọha mmadụ ọhụrụ, ma na-agba ume nyocha nke ụkpụrụ ọdịnala na usoro nke British Colonialism na Uganda.[9] Ndị a pụrụ iche na-ejikọkwa ihe nketa ọdịbendị na mmekọahụ nke Babirye n'ime ọrụ ya na ebumnuche nke ịkpọ aha ndị ahụ dịka ndị nche eze, yana obodo ya.[10]

Nakawaddwa sitere na Kuchu Ngabi (Antelope) Clan, 2021 dezie

Ihe atụ ọzọ nke mmasị Babirye na njikọta nke ihe nketa ya na mmekọahụ dị ka ụdị ọrụ LGBTQIA pụtara ìhè na Nakawaddwa site na Kuchu Ngabi (Antelope) Clan. Babirye n'onwe ya sitere na Antelope Clan nke Uganda, na isi ite a nwere okpueze mara mma na-egosi mpako nke Babirye na ndị Uganda.[1] Babirye na-eji ihe ndị a tụfuru atụfu ejikọta ya na isi ceramic na-enweghị atụ.[9] Aha ọrụ a dị ịrịba ama ọ bụghị naanị n'ihi aha ezinụlọ ahụ, kamakwa n'okwu 'kuchu' nke pụtara 'okwu nzuzo' nke ndị nọ n'ógbè ndị na-eme ihe ike nke Uganda na-ezo aka na ibe ha.[2] Ya mere, dị ka ọrụ ndị ọzọ nke Babirye, ọ na-ezo aka ọzọ na ndị LGBTQIA kwadoro, na otu na obodo ha.

Isiokwu dezie

Leilah Babirye na-enyocha isiokwu gbasara akụkọ ihe mere eme nke Uganda na ihe nketa nke ọchịchị ndị Britain, yana akụkọ ihe mere e ji mara agbụrụ dị n'ime Alaeze Buganda. Nke ọ bụla n'ime ihe ndị Babirye na-agụnye ihe ndị a chọtara, dị ka agbụ ígwè ma ọ bụ taya rọba, na ọrụ ya na-emetụtakarị ma ọ bụ na-ezo aka na akụkọ LGBTQIA +.

Alaeze Buganda dezie

E kewara alaeze Buganda n'ime agbụrụ, ha niile nwere ndị isi nke ha, totems, na aha, ebe a na-enye onye ọ bụla aha agbụrụ mgbe a mụrụ ya. E nwere ngụkọta nke agbụrụ 52, nke ọ bụla nwere ọtụtụ narị aha ezinụlọ. Aha ezinụlọ ndị a sitere na anụmanụ ma ọ bụ osisi, ebe Babirye sitere na ezinụlọ antelope dịka ọmụmaatụ. Ndị na-akọwa onwe ha dị ka akụkụ nke obodo LGBTQIA + na-eleda ezinụlọ ha anya, ha anaghị emezu atụmanya nke aha ezinụlọ ha. Babirye na-eji aha ndị a dị ka utu aha maka ihe ndị ọ na-eme, na-eme ka ọ bụrụ onye Uganda n'ihe gbasara ya na onye ọ na-ahụkarị. Babirye na-ekwu, "Ma oghere ma utu aha dị mkpa nye m n'ihi na ọrụ ahụ bụ n'ụzọ bụ isi echiche banyere ebe m si bịa na Alaeze Buganda na ịmepụta obodo na-eme ihe ọ bụla".[11] Utu aha nke ọrụ ya na-enye mmetụta nke ịbụ nke ezinụlọ ya maka Babirye. N'agbanyeghị na a chụpụrụ ya ma jụ ya n'ezinụlọ ya, a pụghị iwepụ aha ya n'aka ya. Ihe ọkpụkpụ ya na-anọchite anya obodo ndị na-eme ihe ike na Uganda, na-enye mmetụta nke ike na ntachi obi maka obodo LGBTQIA + na onwe ya.

Ihe nchọta na LGBTQIA+ mkpesa dezie

Ojiji Babirye ji ihe ndị a chọtara ma ọ bụ "ihe mkpofu" n'ime ọrụ nka ya bụ ihe nnọchianya nke otu esi ele obodo LGBTQIA+ anya na Uganda, "Imegharị ihe dị mkpa nye m, dịka onye si na ndabere ebe a na-ele obodo LGBTQ anya dị ka ihe mkpofu ka taa".[11] Babirye na-enweta osisi site na ogige osisi dị n'ógbè ahụ na ihe ndị ọzọ a chọtara site na ebe a na-ekpofu ahịhịa na Brooklyn. Site n'ịrụ ọrụ site na ihe ndị a a tụfuru atụfu, Babirye na-enye ha uru ọhụrụ. Omume a na-akpọkwa okwu Lugandan-ebisyaga - okwu mkparị maka onye na-eme enyi nwoke nke pụtara mkpo okpete, "Ọ bụ ihe mkpofu... akụkụ nke okpete ị tụfuru".[5]

Akụkọ Ihe Mere Eme nke Alaeze Ugandan na Bugandan dezie

Maka ihe ngosi ya na Stephen Friedman Gallery na London, Babirye kpọrọ ihe osise ndị buru ibu aha nne eze nwanyị nke ezinụlọ eze Bugandan. Utu aha ndị a na-echetara usoro ọmụmụ na akụkọ ihe mere eme nke ezinụlọ eze Bugandan, nke akụkọ ihe mere anya bụ nke na-enweghị mmasị. Dịka ọmụmaatụ, a na-ekwu na Eze Mwonga nke Abụọ bụ eze na-enwe mmekọahụ abụọ n'ihu ọha, a na'azụkwa ma ọ bụ zụọ ụmụ okorobịa ka ha bụrụ ndị na-ejere eze ozi ma nye ha aha site n'ọrụ ha. "Nke a gara n'ihu ruo ọtụtụ narị afọ, ọ bụghịkwa ruo n'oge na-adịbeghị anya n'akụkọ ihe mere eme anyị na ịbụ nwoke idina nwoke bụ nsogbu".[11]

Mpaghara Britain dezie

Ọrụ Babirye na-ezo aka na mmeri Britain na Uganda na 1894. Tupu Britain achịkwa Uganda, mmekọrịta nwoke na nwanyị na omume mmekọahụ zutere enweghị mmasị. Otú ọ dị, site na ọchịchị ndị Britain wetara Iso Ụzọ Kraịst nke Victoria, ya mere, echiche na iwu homophobic. Ihe mkpuchi Babirye na-ezo aka na ndị LGBTQIA + bụ ndị ga-ezochi njirimara ha n'ihi egwu nke ndị iro Uganda. Ọ bụ ezie na a naghị ahụkarị ma ọ bụ mepụta ihe mkpuchi ndị a na Uganda (n'ihi na ha bụ ihe a ma ama n'Ebe Ọdịda Anyanwụ Afrịka), ha ka na-enye echiche maka ihe ọ pụtara ịbụ onye na-eme ihe na Uganda, "Ị na-agba ọsọ mgbe niile, na-agbalị ịnọ n'udo".[1]

Ihe ngosi dezie

Kemgbe e nyere ya ebe mgbaba na US na 2018, Babirye enwetala ọtụtụ ihe ngosi onwe ya na New York na mba ụwa, na-egosi nnukwu ihe ọkpụkpụ ya, ite, na ihe osise.[11] N'oge na-adịghị anya mgbe nke ahụ gasịrị, na 2018, ihe ngosi mbụ ya na Gordon Robichaux Gallery, New York, a kpọrọ ya Amatwaale Ga Ssekabaka Mwanga II (Alaeze nke Eze Mwanga II). [12] A mụrụ ya ma zụlite ya na Uganda, ọdịbendị ya nwere mmetụta na nnọchiteanya nke alaeze Eze Mwanga site na ihe nkpuchi osisi na ceramic, iji sọpụrụ Eze ahụ na-enwe mmekọahụ abụọ.[2] N'ịbụ nke e debere na pedestals, ọrụ Babirye na-eme ka nnọchiteanya ya nke ọchịchị Uganda, na ọhụụ nke ọha mmadụ ọhụrụ, na-enweghị mmegbu nke agbụrụ, mmekọahụ, ọkwa, ma ọ bụ mmekọahụ.

Ọzọkwa na 2018, Babirye gosipụtara ọrụ ya na Socrates Sculpture Park, New York, nzukọ maka ndị na-ese ihe na mmepụta ọrụ na ogige ahụ. Babirye, tinyere ihe karịrị 1000 ndị ọzọ na-ese ihe, egosila ọrụ ha n'akụkụ mmiri na ịnweta nkwado ego na ihe onwunwe, ọ bụ ohere magburu onwe ya maka ndị na-ese egwu na obodo.[13]

Ihe ngosi ọzọ a ma ama nke Babirye laghachiri na Gordon Robichaux Gallery na 2020. O gosipụtara Ebika Bya ba Kuchu mu Buganda (Kuchu Clans of Buganda), ihe ngosi nke abụọ ya n'onwe ya na gallery, nke gosipụtara ihu ya a tụrụ atụ nke e ji ụrọ, osisi, ígwè, na ihe ndị a chọtara, iji mee ma na-anọchite anya ụmụ nwanyị transgender, na obodo na-eme ihe. [14] N'ọrụ Babirye, ọ na-enyocha ikike nke ihe ndị a chọtara, ma ọ bụ ihe ndị a na-ewere dị ka ihe mkpofu, iji tụgharịa uche na okwu 'ebisiyaga' nke na-ezo aka na ndị na-eme enyi nwoke na Uganda, okwu ọzọ maka ihe mkpofu.[1] Ihe ngosi a, dị ka ndị ọzọ nke Babirye na-enyocha isiokwu nke njirimara, ọrụ ya na-emepụta ọhụụ utopian nke obodo na-akwado, nke dị nnọọ iche na eziokwu nke Uganda, ebe ọ bụ iwu na-akwadoghị ịbụ nwoke na nwoke.

Naanị otu afọ mgbe nke ahụ gasịrị, Babirye gosipụtara Ebika Bya ba Kuchu mu Buganda (Kuchu Clans of Buganda) II na Stephen Friedman Gallery na London. Nkwado a na-aga n'ihu na isiokwu Babirye nke ịsọpụrụ ọdịbendị ya, yana mmekọahụ ya. Ọ na-adabere na ihe nketa ọdịbendị ya nke Buganda na aha agbụrụ ọ na-ekwu maka ọrụ ya, ma na-emepụta ndị na-enweghị okike, ndị na-agbanwe agbanwe, iji mechaa gosipụta ịdị iche na ndị sitere n'ike mmụọ nsọ ya na Uganda.

Edensibia dezie

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 Needham. "Sculptor Leilah Babirye: 'In Uganda you can be jailed for talking about gay issues'", The Guardian, 9 November 2021. Retrieved on February 1, 2022.
  2. Ken (October 10, 2020). "Sculptor Leilah Babirye turns found objects into triumphant celebrations of queer identity". Wallpaper. Retrieved on February 1, 2022. 
  3. Keh (October 10, 2020). "Sculptor Leilah Babirye turns found objects into triumphant celebrations of queer identity". Wallpaper. Retrieved on February 1, 2022. 
  4. Noor (November 11, 2021). "'I Always Leave It to the Viewer to Figure Out': Artist Leilah Babirye on Sculpting Enigmatic Faces, and Her First Commission for Celine.". Artnet News. Retrieved on February 1, 2022. 
  5. 5.0 5.1 5.2 Brara (November 11, 2021). "'I Always Leave It to the Viewer to Figure Out': Artist Leilah Babirye on Sculpting Enigmatic Faces, and Her First Commission for Celine". Artnet News. Retrieved on February 1, 2022. 
  6. Keh (October 10, 2020). "Sculptor Leilah Babirye turns found objects into triumphant celebrations of queer identity". Wallpaper. Retrieved on February 1, 2022. 
  7. Williams (November 2021). "Leilah Babirye". Artforum. Retrieved on February 1, 2022. 
  8. Williams (November 2021). "Leilah Babirye". Artforum. Retrieved on February 1, 2022. 
  9. 9.0 9.1 "Leilah Babirye: Ebika Bya ba Kuchu mu Buganda (Kuchu Clans of Buganda) II". Artsy. Retrieved on February 1, 2022. 
  10. "Leilah Babirye: Ebika Bya ba Kuchu mu Buganda (Kuchu Clans of Buganda) II". Retrieved on February 1, 2022. 
  11. 11.0 11.1 11.2 11.3 Aton (July 28, 2021). "Leilah Babirye on Reclaiming Her Queer Community". ARTnews. Retrieved on February 1, 2022. 
  12. Kitto (2018). "Artist Leilah Babirye Takes Off the Mask". Cultured Magazine. Retrieved on February 1, 2022. 
  13. Leilah Babirye. Socrates Sculpture Part. Retrieved on February 1, 2022.
  14. Leilah Babirye. Gordon Robichaux. Archived from the original on January 28, 2022. Retrieved on February 1, 2022.