Wikipedia

Lúcio Lara

Lúcio Rodrigo Leite Barreto de Lara (9 Eprel 1929 – 27 February 2016), nke pseudonym Tchiweka makwaara, bụ onye mgbagha Angolan, ọkà mmụta sayensị na mgbakọ na mwepụ, onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị, onye na-emegide ọchịchị colonial na otu n'ime ndị guzobere (na onye isi ala) Òtù Na-ewu ewu Maka Ntọhapụ nke Angola (MPLA). Ọ jere ozi dịka odeakwụkwọ ukwu nke MPLA n'oge agha nnwere onwe nke Angolan na agha obodo Angola.[1] Lara, onye guzobere MPLA, duuru ndị otu MPLA mbụ na Luanda na 8 November 1974. Ọ ṅụrụ iyi na Agostinho Neto dị ka onye isi oche mbụ nke mba ahụ.

Ọ bụ onye isi oche Angola ụbọchị iri, site na 10 Septemba 1979 ruo 20 Septemba 1979, na-eduga mba ahụ n'oge dị mkpirikpi n'etiti ọnwụ Agostinho Neto na nraranye nke José Eduardo dos Santos. Ọ bụ onye otu nzuko omeiwu Angola site na nnwere onwe ruo 2003.[1][2]

Ọ bụ onye isi na-eche echiche na onye na-eche banyere mkpebi onwe onye nke Angola, yana onye dị mkpa nke Marxism, bụ otu n'ime aha kachasị ukwuu na mba ahụ na narị afọ nke 20. [2][3][4][5]

Mbido ndụ na agụmakwụkwọ

dezie

A mụrụ Lúcio Lara n'obodo Caála, na mpaghara Huambo, na 9 Eprel 1929. Nna ya bụ onye ahịa, nne ya bụ adaeze nke Alaeze Bailundo.[6][7]

N'agbata 1949 na 1952, ọ gụrụ akwụkwọ maka akara ugo mmụta mgbakọ na mwepụ na Mahadum Lisbon.[7] N'ime oge a, ọ ghọrọ onye obibi nke Ụlọ Ndị Mmụta nke Alaeze Ukwu, otu ụmụ akwụkwọ nke jere ozi dị ka ebe etiti maka mkparịta ụka mgbochi ọchịchị na Lisbon, Portugal.[9] Ọ bụ n'ebe a na-akparịta ụka ka ọ ghọrọ enyi António Agostinho Neto (onye isi ala Angola n'ọdịnihu). Ha abụọ ga-abụ maka nguzobe nke echiche echiche nke Popular Movement for the Liberation of Angola (MPLA). Mgbe ọ gụsịrị akwụkwọ na mgbakọ na mwepụ, ọ malitere ịrụ ọrụ dị ka onye nkụzi na Lisbon.[6]

Ọ banyere na Mahadum nke Coimbra na 1954 iji mụọ maka nzere na physics chemistry, hapụ ọmụmụ ya na 1958 n'emeghị ha.

Mgbe ọ na-ekere òkè n'ihe omume ndọrọ ndọrọ ọchịchị na Lisbon, ọ zutere Ruth Pflüger, onye Juu Portuguese a mụrụ na Lisbon nke ndị nna nna ya bụ ndị Germany onye ọ lụrụ na 1955.[8]

Ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị

dezie

O guzobere, ya na ọtụtụ ụmụ akwụkwọ na ndị ọrụ na-emegide ọchịchị, Clube Marítimo Africano na Lisbon, ụlọ ọrụ ntụrụndụ na egwuregwu nke jere ozi dị ka ebe arụmụka banyere ọchịchị. Clube dị mkpa iji zere ọrụ nzuzo na ozi nke Portugal ma gbochie igbochi akwụkwọ ozi. [9]

N'afọ 1955, ọ sonyeere ndị otu ndọrọndọrọ ọchịchị Kọmunist nke Angola (PCA), mgbe ọ na-ekere òkè n'ọrụ nke ndị otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị Kọmunisti nke Portugal (PCP). N'afọ 1957, ọ sonyeere MPLA (nke e guzobere n'afọ gara aga), na-aghọ onye isi echiche ya, ọbụnakwa a na-ekwu na ọ bụ ya mere o ji kọwaa echiche Marxist nke pati ahụ, nke ga-aghọ ihe na-achịkwa ugbu a.[9]

Ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị ya mere ka PIDE (Ndị uwe ojii ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke Portugal) chụsoo ya. A manyere ya ka ya na nwunye ya Ruth gbapụ na Lisbon na Machị 1959 gaa West Germany wee gaa East Germany. N'otu afọ ahụ, ọ gbagara Ịtali ọzọ, mgbe ọ chọpụtara na e nwere ndị ọrụ Portuguese batara n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ Germany iji gbuo ya. N'Ịtali, onye ọkà ihe ọmụma bụ Frantz Fanon chọtara ebe obibi maka di na nwunye ahụ na Tunisia ma mesịa na Morocco. Na Rabat, Morocco, ọ bịanyere aka na nkwekọrịta ya na African Party for the Independence of Guinea and Cape Verde (PAIGC) iji guzobe ụlọ ọrụ mba ụwa mbụ nke MPLA na Conakry, Guinea. Ọ nọrọ oge ụfọdụ na Guinea na-arụ ọrụ dị ka prọfesọ nke kemịkal.[8]

A họpụtara ya na ogbako mbụ nke otu MPLA, na Disemba 1962, dịka odeakwụkwọ nke nzukọ na cadres yana onye otu kọmitii etiti nke MPLA.[1] [11] N'afọ 1963, na nchụpụ ya na Democratic Republic of Congo/Zaire, na ụgbọ elu ya gafere osimiri ahụ gaa Congo-Brazzaville, MPLA dabara n'ọnọdụ ọgbaghara zuru oke ma nwee ike kwụsịkwa ịdị adị ma ọ bụrụ na Lara nwere nkà nhazi nke ọma na mkpebi ndọrọ ndọrọ ọchịchị aghụghọ adịghị. zọpụta ya.[10]

Mgbe a họpụtara ya dị ka odeakwụkwọ ukwu nke pati ahụ, ya na ezinụlọ ya kwagara Brazzaville (na 1964), nke a na-ewere dị ka oche nke MPLA n'oge agha nnwere onwe Angola. N'obodo a, ọ rụrụ ọrụ dị ka onye nkuzi nke mgbakọ na mwepụ na kemịkalụ n'ụlọ akwụkwọ pati ahụ ma hazie ngalaba agụmakwụkwọ na ọdịbendị nke MPLA, nke na-ahụ maka ịkwadebe ndị nkuzi na idebe nnukwu ọbá akwụkwọ.[8]

N'abalị asatọ n'ọnwa Nọvemba n'afọ 1974, a họpụtara Lara ka ọ bụrụ onye isi nke ndị nnọchi anya MPLA maka nleta mbụ ha gara Luanda. Ìgwè ndị na-akwado ya na-enwe obi ụtọ nabatara ọbịbịa ya, bụ ndị gafere ihe mgbochi mgbochi ma wakpoo ụzọ ụgbọ elu na Luanda Airport mgbe ụgbọelu ndị nnọchiteanya ahụ dara. Ndị nnọchi anya Lara rụrụ ọrụ ịkwadebe nleta Agostinho Neto na Luanda, nleta mbụ nke onye isi otu ahụ mgbe Carnation Revolution gasịrị. Neto rutere n'isi obodo na 4 Febụwarị 1975, ọtụtụ ndị na-akwado ya nabatara ya.[8]

N'ụbọchị nnwere onwe Angola, a họpụtara Lara dịka onye isi oche nke Nzukọ Iwu. O weputara Iwu nke Angola na 10 Nọvemba 1975. Na mgbakwunye, o duziri ntuli aka onye isi ala mbụ nke Angola (na-apụtaghị ìhè), nke Agostinho Neto meriri. N'otu ụbọchị ahụ, Lara ṅụrụ iyi dị ka onye isi ala mbụ nke Angola. Lara nọgidere bụrụ onye isi oche nke ndị omeiwu ruo n'afọ 1977.[8]

Na mkpocha nke Fractionism n'etiti June 1977 na etiti 1979, nke Agostinho Neto nyere iwu, "ọnụ ọgụgụ a na-Nkewa akọwa nke ndị mmadụ, mgbe ụfọdụ a na-eme atụmatụ na ha dị ọtụtụ iri puku". [11][12] Ọ bụ ezie na Neto nyere iwu ka e jide, tụọ mkpọrọ, mekpọọ ma gbuo ndị na-emegide ya, nke bụ eziokwu ma ọ bụ nke e chepụtara echepụta, ma bụrụ nke ndị isi dị ala rụrụ, a nabatara n'ozuzu na ọ bụ Lara, Minista na-ahụ maka nchekwa Iko Carreira, Onye isi DISA Ludy Kissassunda na onye nnọchi anya Kissassunda Henrique de Carvalho Santos (Onambwe) duziri ọrụ ahụ.

Na 10 Disemba 1977, n'agbanyeghị ọdachi nke mkpocha ahụ, a họpụtara Lara ọzọ na kọmitii etiti nke MPLA, nke mere ka ọ bụrụ onye nke abụọ kachasị mkpa na ụlọ ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị (na-esote naanị Neto) na osote onye isi oche nke pati ahụ, na-ahụ maka nzukọ na ngalaba echiche.[8]

Onye isi ala Angola na njedebe nke ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị

dezie

N'ụbọchị Agostinho Neto nwụrụ, Lara bụ onye kachasị elu n'ọfịs ndọrọ ndọrọ ọchịchị na osote onye isi oche nke MPLA. Site na nke a, ọ na-ewere, n'oge na-adịghị anya, ọrụ nke onye isi oche nke pati ahụ, na, site n'ịgbasa, onye isi oche of the People's Republic of Angola.   [citation needed] Ọ kpọkọtara ngwa ngwa 2nd MPLA Congress na 11 Septemba 1979, na-arụsi ọrụ ike maka nhọpụta nke José Eduardo dos Santos, nke mere na Septemba 20 nke otu afọ ahụ. Ọ jụrụ aro niile e mere ya iji weghara nduzi nke mba ahụ.[13][14][15][16]

N'afọ 1980, a họpụtara ya ọzọ dịka onye otu kọmitii etiti nke MPLA, ụlọ ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị na odeakwụkwọ nke nzukọ. Na mgbakwunye, a họpụtara ya ka ọ bụrụ onyeisi oche nke kansụl intergovernmental nke Pan-African News Agency (PanaPress), ọkwá o nwere ruo afọ 5. N'otu afọ ahụ, a họpụtara ya ka ọ bụrụ osote onye na-anọchite anya mpaghara Moxico. Mgbe ọ nọ n'oge a, ọ bụ onye na-ahụ maka kọmitii ndị omeiwu pụrụ iche maka mmepụta kọfị na kọmitii ahụike na-adịgide adịgide.[8]

N'afọ 1985, onye isi ala Angola bụ José Eduardo dos Santos wepụrụ ya n'ọfịs ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke MPLA, na-anọ naanị na kọmitii etiti nke pati ahụ, n'ihe a na-akpọ mkpocha ndọrọ ndọrọ ọchịchị Edwardian megide ndị iro. N'ọnwa Machị afọ 1986, ọ ghọrọ odeakwụkwọ nke mbụ nke National Assembly, nke ọ nọgidere na ya ruo n'afọ 1992.[8]

N'otu oge ahụ, n'afọ ndị 1980 na 1990, ụlọ ọrụ United States Central Intelligence Agency (CIA) nwere ya dị ka onye isi a ga-egbochi ma kwatuo ya na mkpọsa imebi ihe n'ime ụlọ.[17]

O kpebiri ịhapụ ndụ ọha na eze n'ihi ihe gbasara ahụike na Nọvemba 2003, mgbe ọ gbara arụkwaghịm n'ọkwa omeiwu ọ nwere kemgbe 1975.[18] Ministri na-ahụ maka nchekwa nke Angola lara ezumike nká dị ka ọchịagha ndị agha n'afọ 2004, mana ọ jụrụ iji ọkwa ahụ mee ihe n'ihi na o weere onwe ya dị ka onye ọrụ agha.[2]

Ịla ezumike nká na ọnwụ

dezie

Mgbe ọ hapụsịrị ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị, Lara raara onwe ya nye n'ịhazi nchịkọta akụkọ ihe mere eme ya na akwụkwọ akụkọ banyere usoro nnwere onwe na nhazi nke Angola, na-emepụta Tchiweka Documentation Association (ATD).[20] N'afọ 1996, o wepụtara ihe ncheta "For a wide movement..." na okwu mmalite nke nwunye ya bụ Ruth..[16]

Ọ nwụrụ n'isi obodo Angola na 27 Febụwarị 2016, mgbe ọ dị afọ 86.[19]

Ndụ onwe onye

dezie

Naanị nwunye ya bụ onye nkuzi German-Angolan Ruth Manuela Pflüger Rosemberg Lara, onye ya na ya nwere ụmụ atọ: Paulo, Wanda na Bruno. Ruth nwụrụ n'ihi ihe ndị sitere n'okike na 2000. Mụ na Ruth, na 1960, ọ kuchiri nwa Brazzaville-Congo bụ Jean-Michel Mabeko Tali.[20]

Ebem si dee

dezie
  1. ↑ Lusa (20 February 2020). João Lourenço duplica valor de subsídio de antigos presidentes da República de Angola. Jornal de Negócios.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 Carlos Lopes Pereira (12 March 2016). Lúcio Lara, patriota e internacionalista. Partido Comunista Brasileiro.
  3. ↑ O adeus de um grande lutador de África. Jornal de Angola (11 March 2016). Archived from the original on 1 May 2024. Retrieved on 1 September 2024.
  4. ↑ Silva, Berthler J. C. da; Domingos, Noé; Januário, João M.; Franciso, Osvaldo P.; Pedro, Samuel S.. (2023). As Principais Ideias Políticas Durante as Guerras de Libertação e Formação dos Estados Nacionais (Angola). Luanda: University of Belas. 
  5. ↑ Severino Carlos (18 December 2004). Fenómeno de «escuridão» é mais abrangente do que se pensa: O ocaso dos brancos e mestiços. Semanário Angolense.
  6. ↑ 6.0 6.1 Restos mortais do nacionalista Lúcio Lara serão sepultados hoje. AngoNotícias (2 March 2016).
  7. ↑ Os Laras - antecedentes. A Ruga e a Mão (19 July 2011).
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7 Lúcio Lara, nacionalista e co-fundador do MPLA. Club K (5 March 2016).
  9. ↑ 9.0 9.1 Sousa, Ana Carolina Melos de. (7 December 2016). O Movimento Popular Pela Libertação de Angola (MPLA) : de elite revolucionária a elite dirigente. Porto Alegre: Universidade Federal do Rio Grande do Sul. 
  10. ↑ Douglas L. Wheeler and René Pélissier, Angola, Praeger Publishers, 1971: p. 214-215,
  11. ↑ Ricardo Soares de Oliveira, Magnificent and Beggar Land: Angola Since the Civil War, Oxford UP, 2015: p. 96
  12. ↑ A outra face de Lúcio Lara: o 27 de Maio. Deutsche Welle (2 March 2016).
  13. ↑ Agência Lusa (2010). Angola: História política de Lúcio Lara lançada em fotobiografia. Notícias do Serviço de Apontadores Portugueses. Archived from the original on 2018-06-17. Retrieved on 2018-07-29.
  14. ↑ Emídio Fernando (2016). O homem que marcou o destino de Angola. Nova Gazeta.
  15. ↑ Patrício Batsîkama (2014). "O testamento que validou José Eduardo dos Santos na presidência de Angola em 1979". Revista de História da África e de Estudos da Diáspora Africana (14). 
  16. ↑ 16.0 16.1 Lúcio Lara entre a história e as "ausências". Rede Angola (2 March 2016). Retrieved on 25 November 2017.
  17. ↑ Victoria Brittain (2016-02-29). Lúcio Lara obituary. The Guardian.
  18. ↑ Angola perdeu uma referência do nacionalismo. Embaixada da República de Angola em Portugal (February 2016).
  19. ↑ Angolan Politicians and Diplomats Regret the Death of Lúcio Lara (February 2016).
  20. ↑ (2010) Fotobiografia: "Lúcio Lara (Tchiweka): 80 anos; imagens de um percurso... até à conquista da independência. Luanda: Associação Tchiweka de Documentação (ATD). 
Ewepụtara na https://ig.wikipedia.org/w/index.php?title=Lúcio_Lara&oldid=195121