Herbert Isaac Ernest Dhlomo

Hebert Isaac Ernest Dhlomo (1903, Siyamu/Pietemaritzburg (Natal) - 20 Ọktoba 1956, Durban) bụ otu n'ime ndị isi ntọala nke akwụkwọ South Africa na ikekwe onye mbụ na-ede ihe okike n'Africa na bekee. Nwanne ya nwoke nke nta bụ onye na-ese ihe R. R. R. Dhlomo, na nnukwu onye na-ede egwú Zulu, R.T. Caluza, bụ onye ikwu. Nna ya, Ezra, bụ enyi Bambatha, onye duziri nnupụisi Bambatha. Dhlomo n'onwe ya nwere ọtụtụ ọrụ n'oge ndụ ya dị mkpirikpi, mana ọ na-ewerekarị mmepụta akwụkwọ ya dị ka nnukwu ihe ọ rụzuru:

"Ndụ okike m bụ ihe kachasị ukwuu m nwere ike inye ndị m, Africa. Ekpebisiri m ike ịnwụ na ide na ide. Ọ dịghịkwa onye ... nwere ike ịkwụsị, lụọ ọgụ ma ọ bụ bibie nke ahụ. Ọ bụ mkpụrụ obi, obi na, mmụọ. Ọ ga-atachi obi ma kwuo eziokwu ọbụlagodi na m anwụọla...ahọrọ m ụzọ iji jeere ndị m ozi site na akwụkwọ, ọ dịghịkwa ihe ga-eme ka m pụọ n'ụzọ a".

Akụkọ ndụ

Afọ mbụ

Amụrụ na Natal Colony, Dhlomo gụrụ akwụkwọ n'ụlọ akwụkwọ mpaghara, tupu ọzụzụ dị ka onye nkuzi na kọleji Adams . O mechara kụzie ihe ruo afọ ụfọdụ na Johannesburg. Ọ na-arụsi ọrụ ike n'ihe gbasara mmekọrịta ọha na eze n'afọ ndị 1920, nke mere ka e nwee ọtụtụ akụkọ ndị o bipụtara n'akwụkwọ akụkọ dịka Ilanga Lase Natal na Durban na Bantu World.

Ndọrọ ndọrọ ọchịchị

N'oge ahụ ọ ghọkwara onye na-arụsi ọrụ ike maka otu a na-akpọ Bantu Dramatic Society na ANC. N'afọ 1935, o mechara hapụ ọrụ nkuzi iji sonyere ndị ọrụ Bantu World. N'ime oge a nke 1920s na 1930s ndị isi ojii nọ n'ógbè ahụ gbalịsiri ike ịtọhapụ onwe ha site n'enyemaka nke ndị na-emesapụ aka ndị ọcha na-emetụta ndị ọcha na-achọghị mgbanwe bụ ndị nwere ike ọchịchị niile. N'oge na-adịghị anya Herbert Dhlomo ghọrọ otu n'ime ndị isi nke ndị isi ojii ọhụrụ. Nkọwapụta nke oge ahụ bụ "na-aga n'ihu" na akwụkwọ ndekọ afọ Afrịka nke oge ahụ kọwara Dhlomo dị ka "nwa okorobịa nwere àgwà ọma, na-aga n'ihu na echiche ya", nke n'oge a pụtara na ọ na-emeghe maka mmezu nke ọgbara ọhụrụ Western.

Ọrụ edemede

Progressivism a bụ akụkụ nke edemede mbụ nke Dhlomo ma na-elekwasị anya na agụmakwụkwọ ọdịda anyanwụ, "mepere emepe", ịdị nro, mmegide agbụrụ wdg. Ihe atụ nke ụdị a n'ihe odide Dhlomo bụ The Girl who killed to Save na Ntsikana, nke na-agbaso echiche Progressivist ma na-akwado iwu ọcha. A na-eche na ụmụ amaala Afrịka ga-abụ ndị mmekọ nke ndị ọcha na ndọrọ ndọrọ ọchịchị na akwụkwọ, mmekọrịta nke a na-eche ga-emecha ghọọ racial equality. Akwụkwọ ha mepụtara bụ maka akwụkwọ akụkọ, ebumnuche ya bụ ime ka ọnọdụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị jụụ karịa imeziwanye ya maka ndị isi ojii.

Afọ ikpeazu

Ebe ọ rụrụ ọrụ dị ka onye na-elekọta ọ́bá akwụkwọ site na 1937 ruo 1941, o mechara bụrụ osote onye nchịkọta akụkọ nke Ilanga Lase Natal na 1943, ọkwá ọ nọ na ya ruo mgbe ọ nwụrụ. Na mgbakwunye, ọ bụ onye na-ede egwuregwu ma mepụta ọtụtụ ihe nkiri a ma ama gụnyere: The Girl Who Killed To Save (1935); Shaka; The Living Dead; Cetywayo; Men and Women; Dingana; Moshoeshoe; Workers Boss Bosses; Ntsikana na Mofologi. Dị ka onye na-ede uri, ọ na-ebipụta ọrụ ya na Ilanga Lase Natal, ma mepụta nchịkọta ya a ma ama, The Valley of a Thousand Hills, na 1941.

Akwụkwọ

Ụdị edemede

Ọ nọgidere na-enyefe ndụ ya n'ide akwụkwọ ma jiri nwayọọ nwayọọ gbanwee ọnọdụ ya site na ọganihu, nke yiri ka ọ naghị enwe ọganihu dị ukwuu, gaa n'echiche ndọrọ ndọrọ ọchịchị siri ike. Otu obi ilu n'ihe odide Dhlomo na-abanye na egwuregwu Cetshwayo na 1936, nke nwere ike ịbụ n'ihi iwe nke nchịkwa ọha na eze nke ndị ọcha na-ahụkarị 'nkwado' ha dị ka mgbochi ma ọ bụ ma ọ dịkarịa ala ihe mgbochi nke ezigbo ọganihu ọha na eze.

Cetshwayo bụ ezigbo ihe atụ nke ihe isi ike nke ụdị Dhlomo. Egwuregwu ahụ, ma e wezụga ihe ndị nkatọ kpọrọ "okwu subromantic", nwere ogologo akụkụ nke akwụkwọ akụkọ nke na-eme ka o sie ike dị ka ederede maka ịgụ na ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe a na-apụghị igwu egwu n'elu ikpo okwu. Akụkụ dị mkpirikpi sitere na Cetshwayo na-egosi ịhapụ echiche ndị ozi ala ọzọ (Ndị Kraịst): n'ebe ahụ, otu onye agha agbụrụ ka gburu onye mmegide n'ọgụ dịka Onye Kraịst a tọghatara na-abịa n'ụzọ. Mkparịta ụka na-esote na-eme ka agbụrụ megide echiche ndị ozi ala ọzọ nke usoro ma na-eme ihe na-eme na Dhlomo na-emebi emebi na nkwụsịtụ ya na gburugburu ebe obibi ndị ozi ala ala ọzọ nke guzobere ya.

Tụgharia

Gịnị ka i mere?Onye Agha: Kwụsị nke ahụ! Enweghị m mmasị na ya! Mgbe mmadụ jụrụ ihe ọ maara ma hụ, ọ na-ahụ ma mara ihe ọ na-ajụghị. Ọ bụ onye ụgha na onye aghụghọ, onye nledo.Convert: O wutere m, nwanne m nwoke. Anaghị m alụ ọgụ.Onye Agha: Amaara m. Ndị Kraịst anaghị alụ ọgụ. Ọ bụghị nke Ndị Kraịst. Ha na-aghọ aghụghọ, na-ebibi, na-eme ka ọ bụrụ na ọ bụghị ihe na-TTughariaa-achọta mmejọ ma na-adọkpụ ndị mmadụ.Convert: O doro anya na ị mehiere... Onye Agha: Onye Kraịst, jide ire gị! Ekwela ka m kwụsị! Letu onwe gị anya. Ị dị nso n'ọnwụ karịa ka ị chere!Mgbanwe: Ị gaghị egbu m, b-nwanne!Onye Agha: Anyị na-egbu Ndị Kraịst! Onye Kraịst bụ naanị ezi onye nwụrụ anwụ! Na-ebi ndụ, ọ bara uru ma na-akwụwa aka ọtọ ma ọ bụ na-abụghị Onye Kraịst. . . .

Ihe Dhlomo chọrọ imepụta bụ "ihe nkiri edemede" nke dabeere na nnukwu isiokwu nke omume nke ndị dike gara aga, kama iji mee ihe nkiri maka ọgba aghara ndọrọ ndọrọ ọchịchị ozugbo n'elu ikpo okwu. Ụdị ihe nkiri a Dhlomo dere dabere na nkwenye na "ọdachi nke Job, Oedipus, Hamlet, Joan, Shaka, Nongqause, bụ ọdachi nke mba niile, oge niile, agbụrụ niile". N'ụzọ dị otú a, o gosipụtara ọtụtụ ndị edemede Africa na narị afọ nke 20, dị ka Wole Soyinka, Ngũgĩ wa Thiong'o, Chinua Achebe na ọtụtụ ndị ọzọ, ndị agụmakwụkwọ ọdịbendị abụọ na nzụlite ha mere ka ha hụ ihe yiri n'etiti usoro akụkọ ifo ndị dị n'okpuru ọtụtụ ọdịbendị.

Abụ uri

Dhlomo dekwara uri - nke nwanne ya nwoke R. R. R, Dhlomo bipụtara - dị ka Fired - Lines on an African Intellectual being chụpụrụ by White Liberals for ya independent ideas. Mkpesa onwe onye nke Dhlomo dakọtara na omume zuru oke, nke echiche mba nke ANC nwere n'oge ahụ wusiri ike. Omume zuru oke site na nkuzi na mkpesa, na iguzogide mmegbu ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke ndị isi ojii nwere mgbọrọgwụ ya n'oge ahụ ma na-aga n'ihu ruo taa. Otu n'ime uri ịhụ mba n'anya na mkpesa nke Dhlomo bụ On Munro Bridge, Johannesburg, nke e si na ya wepụta ngalaba na-esonụ iji gosipụta nchegbu Dhlomo n'oge ahụ:

(...) Jerusalem enweghị ike ịnya isi n'anya ka mma, N'ihi na ebe a, ọhịa nwere ihe nkiri ndị dị ebube dị ùgwù.O obere Edens nke ugwu!O ụlọ ndị dị ebube! Ọ bụ ọlaedo mana uru gị niile?Belial ga-achị ruo mgbe ebighị ebi n'ụlọ elu gị, na-emetọ ịma mma a niile, awa gị niile?Olee otú ị ga-esi zuo ike n'ụzọ zuru oke n'akụkụ hel nke ịda ogbenye ebe Moloch bi n'ụzọ dị egwu; Ebe ụmụaka na-anwụ n'ihi agụụ na ileghara anya.Ọ bụ ezie na ndị nna obodo na-etu ọnụ na ha na-ahọrọ; Ebe uche ndị na-arịa ọrịa na ndị nwụrụ anwụ na-enweta uru site na ndị aṅụrụma, ndị inyom di ha nwụrụ, ndị na-enweghị isi na ihe mgbu ndị ọrụ (...)

Ihe odide nke oge a

N'ime afọ ndị ikpeazụ ya, Dhlomo dere ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ naanị n'ihe ndị dị n'oge a, nke ọ chọrọ ịsụgharị n'ụdị dị ike na nke dị egwu. Ihe gara aga ugbu a gwara ederede ya naanị ebe a ga-eji ya mee ihe maka nkọwa na omume ọha na eze. Ọrụ a nke afọ 1940 na-egosipụta n'ezie usoro nke Marxism na Nationalism mgbe ọ na-ekwu maka mmegbu nke ndị ọrụ ojii ma na-aghọta onwe ya dị ka "ọgụ nwere obi ike ka ukwuu ịghọ nwa amaala nke mba a mụrụ anyị", n'otu n'otu.

Ihe Nketa

Ka Dhlomo nwụrụ mgbe ọ rịasịrị ọrịa ogologo oge na 1956, akwụkwọ edemede ya adịlarị ukwuu: ọtụtụ egwuregwu na akụkọ mkpirikpi, na ihe karịrị otu narị uri na-agbakwunye ọrụ nchịkọta akụkọ na ndọrọ ndọrọ ọchịchị ya. Otú ọ dị, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ọkara nke ọrụ ya a ma ama efunahụla, n'ihi na onye edemede ahụ amaghị nke ọma n'etiti ndị edemede Africa ndị ọzọ a maara nke ọma taa. N'agbanyeghị nke ahụ, Dhlomo bụ onye dị mkpa n'etiti ọgbọ mbụ nke ndị edemede, gụnyere Sol Plaatje na Thomas Mofolo, bụ ndị guzobere ọdịnala edemede maka ọgbọ (s) ndị na-adịbeghị anya iji wulite.

Nsipụta

• Tim Couzens (1985). The New African: A Study of the Life and Work of H. I. E. Dhlomo. Johannesburg: Ravan. 
• Nick Visser and Tim Couzens (1985). H. I. E Dhlomo: Collected works. Johannesburg: Ravan. 

Ntụaka

1. Keith A.P. sandiford, ihe omumu ojii: Ndị dike na ndị dike nke mba Afrịka, Akwụkwọ Hansib,

2008, p. 150.