Dahalo language

 

Dahalo bụ asụsụ Cushitic dị n'ihe ize ndụ nke ihe karịrị mmadụ 400 Dahalo na-asụ n'ụsọ oké osimiri Kenya, n'akụkụ ọnụ Osimiri Tana. Dahalo bụ ihe a na-adịghị ahụkebe n'etiti asụsụ ụwa n'iji usoro ikuku anọ niile dị n'asụsụ mmadụ - pịa, implosives, ejectives, na consonants nkịtị.

Ọ bụ ezie na ndị ọkà mmụta asụsụ maara asụsụ ahụ n'ụzọ bụ isi dị ka "Dahalo", okwu ahụ n'onwe ya bụ exonym nke ndị na-asụ Aweer na-ekwu na n'onwe ya pụtara "nzuzu" ma ọ bụ "abaghị uru". Ndị na-asụ asụsụ n’onwe ha na-akpọkwa asụsụ ahụ “numma guhooni”.

Nchịkọta

Ndị Dahalo, bụbu ndị achụ nta enyí, gbasasịrị n'etiti Swahili na ndị Bantu ndị ọzọ, na-enweghị obodo nke ha, ma na-asụ asụsụ abụọ n'asụsụ ndị ahụ. Ụmụaka anaghịzi amụ asụsụ ahụ, nke ga-eme ka ọ daa mbà, ọ pụkwara ịla n'iyi.

Dahalo nwere usoro ụda dịgasị iche iche site na iji usoro ikuku anọ niile dị n'asụsụ mmadụ: pịa, ejectives, na implosives, yana ụda akpa ume zuru ụwa ọnụ.

Na mgbakwunye, Dahalo na-eme ọtụtụ ọdịiche a na-adịghị ahụkebe. Ọ na-emegide nkwụsị laminal na apical, dị ka n'asụsụ nke Australia na California; nkwụsị epiglottal na glottal na fricatives, dị ka na Mideast, Caucasus, na American Pacific Northwest; ọ bụkwa ma eleghị anya naanị asụsụ n'ụwa iji gosipụta ọdịiche dị n'etiti alveolar lateral na palatal lateral fricatives na africates.

A na-enyo enyo na ndị Dahalo nwere ike ịsụ asụsụ Sandawe- ma ọ bụ Hadza-dị ka asụsụ, nakwa na ha jidere ịpị aka n'okwu ụfọdụ mgbe ha gbanwere na Cushitic, n'ihi na ọtụtụ n'ime okwu ndị nwere ịpị bụ okwu ndị bụ isi. Ọ bụrụ otú ahụ, ịpị na-anọchite anya substratum.

A na-akpọkwa Dahalo Sanye, aha ya na Waata agbataobi na-ekekọrịta, nke ndị na-achụ nta mbụ na-asụkwa. Ndị Waata nwere ike na-asụbu asụsụ dị ka Dahalo tupu ha atụgharịa na Oromo.

Nkewa nke Dahalo bụ ihe omimi. Na omenala gụnyere na South Cushitic, Tosco (1991) na-arụ ụka kama na ọ bụ East Cushitic, na Kießling (2001) kwetara na ọ nwere ọtụtụ atụmatụ Eastern ka ọ bụrụ South Cushitic.