Amat-Mamu (nwa Sin-ilum)

Amat-Mamu bụ onye ụkọchukwu nadītu onye Babịlọn na Sippar malite na narị afọ nke 18 BC onye bụ isiokwu nke ikpe gbasara iwu metụtara ihe nketa ya. A họpụtara Amat-Mamu ka ọ bụrụ onye nketa nke naditu Belessunu ibe ya, onye nyere Amat-Mamu ala na ndị ohu ya. Na ngbanwe, Amat-Mamu ga-egboro Belessunu ruo mgbe ọ nwụrụ. Ọ bụ ụmụ nwanne Belessunu abụọ na-achị ala ahụ, mana onyeisi obodo ahụ kwadoro Belessunu na Amat-Mamu. Amat-Mamu meziri ihe omume ahụ mgbe e debere ha n'ụlọ nwanne nna ya, na-achọ ka o megharịa ha na mbadamba nkume ọhụrụ. E chebere mbadamba nkume a, nkọwa ya banyere ihe nketa Amat-Mamu na-emekwa ka a ghọta omume ihe nketa Babilọn.

Ezinụlọ na ihe nketa

Ihe osise nke Shamash

Amat-Mamu bụ onye naditu, onye ụkọchukwu nke chi Shamash. Ọ bụ ada Sin-ilum (a dekwara ya ka Sîn-ilum ma ọ bụ Sin-ili). Sin-ilum bụ nwa-nwoke nke Sin-tajjar, onye n'aka nke ya bụ nwa Akšāja. Amat-Mamu nwere nwa nwanne nna, nwanne nna, na nnukwu nwanne nne ndị bụcha naditus. Mgbe ụfọdụ, a na-ahapụ Nadītus ka ọ họrọ ndị nketa nke ha, gụnyere ndị nwere ike nketa na-abụghị ndị ezinụlọ nke ha. Ụdị nhọrọ dị otú ahụ ka e kwere nadītu Belessunu, ada Manium, dịka akụkụ nke usoro nkuchi nke onwe ya dị ka onye nketa nke nwanne nne ya bụ Naramtum, Belessunu nakweere Amat-Mamu dịka onye nketa ya.

Amat-Mamu ketara ubi anọ nke ruru hekta iri anọ na isii: ubi dị hekta ise na ubi dị hekita iri abụọ na mpaghara Pzur-Ilaba, ubi dị hekna itoolu na mpaghara Akbarum, na ubi dị okpukpu iri na abụọ na mpaghara Pahuşu. O ketakwara ala abụọ: otu na otu ụzọ n'ụzọ atọ nke ala mepere emepe na cloister na isii nke ala a na-emepebeghị emepe nke Sippar-rabum. Amat-Mamu ketara ndị ohu atọ site n'aka Belessunu: Ana-pani-Šamaš-nadi, Sin-mašmaš, na nwanne Sin-maš.[7] Ihe nketa ya bụ ụlọ, ite ọla kọpa abụọ, [2] na anyụike abụọ.[5][8] E nyere Amat-Mamu ọrụ, ma ọ bụ "mbadamba nne", na-enye ya ikike inweta ihe onwunwe Belessunu. [9]

Dabere na nkwekọrịta ahụ, a chọrọ ka Amat-Mamu kwụọ ụgwọ Belessunu ma nye ya mgbe ọ dị ndụ.[2][5] Ụgwọ ahụ ruru ụzọ abụọ n'ụzọ atọ nke mina, shekel isii nke ọlaọcha. Iji nye Belessunu, a chọrọ Amat-Mamu ka o nye Belessun mkpụrụ ọka isii, iri na abụọ nke ajị anụ, lita iri abụọ na anọ nke mmanụ, oriri isii, lita iri iri abụọ nke ntụ ọka, na anụ abụọ kwa afọ. Nkwekọrịta ahụ kwuru na nkwekọrịta a bụ naanị na Amat-Mamu, ọ dịghịkwa onye ọzọ nwere ike ịsị na ọ bụ ihe onwunwe Belessunu site n'inye ya.[8]

Afọ abụọ mgbe e mere nkwekọrịta ahụ, ụmụnne abụọ nke Belessunu na ndị enyi ya - Amat-Šamaš na N disha-Dha-Dhaa - kwuru na ha bụ ndị nwe ubi ahụ.[6] Onye isi obodo Sippar, Zimri-Erah, kpebiri na ihe nketa ahụ bụ nke Belessunu. A na-ata ụmụnne ahụ ahụhụ maka ime nkwupụta ụgha banyere ihe onwunwe, a manyere ha inye Amat-Mamu mbadamba nkume nke hapụrụ nkwupụta ha.[10] Prọfesọ Rivkah Harris kwuru na Belessunu gafere ụmụ nwanne ya maka Amat-Mamu n'ihi na Amat-Mamo bụ onye ezinụlọ bara ọgaranya ma ya mere nwee ike ịkwado Belessunu n'oge ndụ ya.[11]

Nchịkọta nke mbadamba nkume

A na-echekwa mbadamba cuneiform na-akwado ihe nketa Amat-Mamu n'ụlọ nwanne nna ya, Ikun-pī-Sîn. [9][12] E kewapụrụ ha na ihe ndekọ ezinụlọ ka ha ghara ịtụ aro na ihe nketa ahụ bụ akụkụ nke ihe onwunwe ezinụlọ.[13] A maghị ihe mere e ji debe ha n'ụlọ nwanne nna ya, ọ bụ ezie na ndokwa nchekwa dị otú ahụ na ndị ezinụlọ ya abụghị ihe a na-ahụkarị.[13]

Mgbe ha furu efu, nna ya Sîn-ilî nwere ihe e wepụrụ n'aka nwanne nna ya na-ekweta na ha furu efu.[10] A manyere Amat-Mamu ịga ụlọ ikpe ka ndị ọkàikpe wee nye ikike ka e mepụta mbadamba nkume ọhụrụ.[9] Mbadamba nkume ndị Belessunu natara dị ka nwa agbọghọ n'oge ọ na-anakwere onwe ya emegharịghị, n'ihi na ya na ndị akaebe ya na nkwekọrịta ahụ anwụọla.[1] Ụlọ ikpe ahụ kpebikwara na ọ bụrụ na achọta mbadamba nkume ndị gara aga, ha ka bụ naanị ihe onwunwe Amat-Mamu.[13]

Edere usoro ihe omume na-akọwa ma esemokwu iwu yana mfu mbadamba nkume na mbadamba nkume arụgharịrị. Ndozigharị ahụ pụtara na ụfọdụ nkọwa furu efu na ewebata enweghị nkwekọrịta, nke kachasị na nkọwa nke ubi. Edebere mbadamba nkume ahụ n'afọ nke iri na anọ nke ọchịchị Samsu-iluna, na-etinye ihe okike ya na 1736 BC. Echekwara ya ma ndị ọkà mmụta ihe ochie họpụtara ya dị ka CT 47.63. Edepụtara akụkọ Amat-Mamu na mbadamba nkume n'akụkụ nke Belessunu, gụnyere nraranye Belessunu dị ka naditu na nkuchi nwanne nne ya. A na-eji mbadamba nkume ahụ mee ihe n'oge a dị ka ntụaka iji ghọta ihe onwunwe na iwu ihe nketa nke Babilọn.