Alasa Kanya (Sanskrit: अलसकन्या, romanized: Alasakanyā) bụ ụdị nke Surasundari na akara ngosi ndị India, nke na-egosipụta nwanyị ma ọ bụ nwa agbọghọ na-eme ihe ike.[1][2] Enwere ọtụtụ ụdị na nnochite anya onyonyo a, nke a na-ahụta nke ọma na ihe owuwu ụlọ nsọ site n'oge ochie n'ụdị ihe ọkpụkpụ. Ekwenyere na ihe nnọchianya ụmụ nwanyị ndị a bụ nraranye nye Devi na njirimara ya. Ọtụtụ ụdị dị otú ahụ na-achọ ụlọ nsọ Odisha mma.[1]

Alasa kanya n'ime niche, n'ụlọ nsọ Vaital Deul, Bhubaneswar, nke e wuru na narị afọ nke asatọ.

Akụkọ ihe mere eme na mmalite

dezie
 
Alasa Kanya na Raja Rani Temple, Bhubaneswar
 
Ụdị Shukasarika nke alasa kanaya na parrot na Vaital Deul, ụlọ nsọ, Bhubaneswar.
 
Ụlọ nsọ Rajarani, Bhubaneshwar, site na narị afọ nke iri na otu na-egosi alasa kanya.

N'ọtụtụ ebe enwere ụdị onyonyo nwanyị atọ n'ime ihe owuwu ụlọ nsọ Hindu - chi, nke ọkara nke Chukwu na nke ụwa. Ihe oyiyi dị nsọ bụ ihe ngosi nke chi nwanyị, guzo naanị ya yana Vishnu, Brahma na Shiva. A na-ewere ihe ngosi ụmụ nwanyị ndị ọzọ a na-ahụkarị na ụlọ nsọ dị ka Apsara na Surasundari dị ka ọkara nke Chukwu. Mgbe ụfọdụ, a na-anọchi anya ha dị ka ndị na-eje ozi nke nwanyị Chineke. Ewezuga chi na ọkara nke Chukwu, a na-akọwa ihe nnọchianya nke nwanyị nke ụwa dị ka ndị nkịtị.[1] Ụfọdụ ndị ọkà mmụta na-akọwa Alasa Kanya dị ka ndị Nayikas nke ụwa, ọ bụ ezie na otu n'ime ọkà mmụta a ma ama, Donaldson na-ezo aka Alasa Kanya dị ka Apsara, ndị bụ ihe atụ nke Chineke.[2]. Otu n'ime ntụaka izizi banyere Alasa Kanya bụ na akwụkwọ ntuziaka Shilpa Prakasha nke narị afọ nke itoolu.[2]

Ọdịdị na ọnọdụ

dezie

A na-egosipụta Alasa Kanya n'ụzọ na-akpali agụụ mmekọahụ, iji mee ka nwoke nwee mmasị na anya ha na-egwuri egwu. Ọnọdụ Alasa Kanya na-ejikarị aka ya n'elu isi ya na uromandali hasta, agbanyeghị ọnọdụ ha na-agbanwe dabere na ọnọdụ ha ma ọ bụ ọnọdụ ha n'ụlọ nsọ ahụ.[3] N'ọnọdụ ụfọdụ, ndị alasa kanya guzo n'otu n'usoro, nke a na-akpọ Nari Bandhan site na Shilpa Prakasha.[1] Ọnọdụ dị iche iche nke Alasa Kanya sitere na Alasa Yantra ma ọ bụ eserese anwansi nke na-egosi akara maka ọnọdụ dịgasị iche iche.[4]

Shilpa Prakash, ederede akụkọ ihe mere eme na-akọwa ụdị iri na isii nke Alasa Kanya: Torana (otu na-eme ka ogidi), Mugdha (onye aka ya dị ọcha na onye dị mfe), Manini (onye iwe ji), Dalamalika (na-adọba alaka osisi), Padmagandha (na-esi ísì lotus), Darpana (na-ejide enyo), Vinyasa (onye na-eche echiche ma na-atụgharị uche), Ketakibharana (onye na na-eyi okooko ketanamurti), Matrwatị (nne ya na nwa), Chamara (otu onye na-ejide nnụnụ), onye na-eyi otu onye na-egwu nnụnụ) na-egwu (Nukukuk).[5]

A pụkwara ịkọwa ihe ngosi Alasa Kanya na-ezo aka na mmepe nke ụlọ nsọ na Odisha. N'ime narị afọ nke asatọ, a na-etinye ihe oyiyi ụmụ nwanyị dị ka Alasa Kanya naanị ha n'ime niche, nke akwụkwọ mpịakọta gbara gburugburu, ihe oyiyi ahụ nyere echiche nke ịbụ ndị na-etinye onwe ha n'ahụ na-ekpughe mmetụta ọ bụla ma na-esikarị na ihe oyiyi ahụ apụta na niche ha. Na-aga n'ihu na narị afọ nke iri site na mmepe nke atụmatụ Panch Ratha, a na-etinye ihe oyiyi alasa kanya na nkuku nke ụlọ nsọ, ebe a, a naghị ejedebe ihe a tụrụ atụ na niche kama a na-akpụ ya na relief ma bụrụ akụkụ nke ihe nkiri dị iche iche. Site na narị afọ nke iri na otu gaa n'ihu, onyinyo ahụ na-adịwanye mma ma bụrụ ụfọdụ n'ime ihe atụ kachasị mma nke alasa kanya. Ka ịdị elu nke ụlọ nsọ ahụ na-aghọ okpukpu abụọ, a na-etinye ihe oyiyi ahụ n'elu anya na-enye echiche na ha bụ ndị eluigwe ma ọ bụ ndị eluigwe.[1][6]

Ụdị

dezie

A kọwara ụdị iri na isii nke Alasa Kanya a kpọtụrụ aha n'ihe odide Shilpa Prakasha n'okpuru ebe a [1]

Torana Torana pụtara ọnụ ụzọ ámá, n'ozuzu ya n'ihe gbasara ụlọ nsọ. Dị ka aha ahụ na-egosi, alasa kanya na-eme ka ogidi ma ọ bụ ọnụ ụzọ site na ijikọta aka ya n'elu isi ya.
Mugdha A na-egosi ya dị ka nwanyị ji ọla chọọ ya mma na aka nri ya na naga mudra na aka ekpe ya na-ezu ike n'úkwù ya.
Manini A na-achọkwa Manini mma na ọla dị mma. Aka ekpe ya na-emetụ aka n'okpuru ma na-eweli aka nke ọzọ elu, nke kwenyere na ọ na-egosi mpako. Anya ya na-emeghe ntakịrị ma ọnụ ya na-agbanye, ebe egbugbere ọnụ ala na-egosipụta lasya bhava.
Dalmalika Alaya kanya ji aka nri ya na-ejide isi alaka na njedebe nke ọzọ nke alaka ahụ n'aka ekpe. Mmalite nke ọnụ ọgụgụ a nwere ike ịbụ ashoka dahoda
Padmagandha Ọ bụ onye kachasị mma, na-ejide lotus n'aka ekpe ya ma na-agbadata na ya, ebe aka ya na-ezu ike n'úkwù ya.
Darpana Otu n'ime alasa kanya a na-egosikarị, na-ejide amirron n'otu aka ma na-enwe mmasị n'ịma mma ya na ntutu ya n'ihu. Enwere ike itinye enyo ahụ n'aka ọ bụla, dịka onye na-ese ihe si kwuo. A na-ahụ ọnụ ọgụgụ a na bellur na Khajuro kwa.
Vinayasa Nwa agbọghọ ahụ nọ n'ọnọdụ ntụgharị uche na aka ya na karakacchapika mudra, n'ụdị oyster na aka nke ọzọ dị na japa naysa, dị ka a ga-asị na ọ na-abụ aha chi.
Ketakibharana Alasya guzo ọtọ na-ejide okooko osisi ketaki ma nwee úkwù sara mbara. A na-ewere ọnụ ọgụgụ ahụ dị ka ihe ọma.
Matrmurti Aka ekpe ya na-ejide nwa ọhụrụ, aka nri ya na-anọ n'úkwù ya. Ihe oyiyi a bụ ihe ngosi nke ofufe ọmụmụ.
Igwefoto Ọnọdụ ahụ bụ otu ihe ahụ dị ka matrmurti, n'ọnọdụ a, ọ na-ejide ihe na-achọ nnụnụ kama ọ bụ chinf ma jiri aka ọzọ jide akwa ya.
Gunthana A na-egosi ya site n'azụ ya, na-eguzo n'àgwà nwoke na ụkwụ ya gafere.
Nartaki Ọ na-anọchite anya onye na-agba egwú nke eluigwe na ụkwụ ya gafere ma na-agagharị n'ụdị ịgba egwú.
Shukasarika A na-eji parrot chọọ nwa agbọghọ ahụ mma nke a pụrụ iji aha dochie anya ya.
Nupurpadika Nwa agbọghọ ahụ nwere ahụ mara mma ma na-agbadata n'aka ekpe ya iji kee ma ọ bụ wepụ nkwonkwo ụkwụ ya, na-ejide okooko osisi lotus n'aka nri ya.
Mardala Ọ bụ naanị onye na-agụ egwú n'ime ìgwè nke mmadụ iri na isii, gosipụtara na ọ na-akpọ ngwá egwú na ihu ya na-egosi ka ọ na-efu na egwu.

Hụkwa

dezie
  • Ụlọ Nsọ Rajarani
  • Ụlọ Nsọ Konark Sun

Ebem si dee

dezie
  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 Secular Female Imagery in Orissan Temple Architecture: the Case of Alasa Kanyas (en-US). The Chitrolekha Journal on Art and Design (2020-07-27). Retrieved on 2023-04-21. Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  2. Bawa (2002). "From Aditi /Laksmi to Dugdhadharini: A Gendered Analysis of Iconography in Post Mauryan Art". Proceedings of the Indian History Congress 63: 121–137. ISSN 2249-1937. 
  3. DEVANGANA SCULPTURAL IMAGE STUDY PART-II - POST GUPTA MEDIEVAL DEVANGANAS : THEIR INDIVIDUAL MOTIF ANALYSIS http://dspace.hmlibrary.ac.in:8080/jspui/bitstream/123456789/1719/12/12_Chapter%206.pdf
  4. Donaldson (1987). Kamadeva's Pleasure Garden, Orissa (in en). B.R. Publishing Corporation. ISBN 978-81-7018-393-8. 
  5. Parida (1999). Early Temples of Orissa: From the Sixth Century A.D. to the End of Somavamsi Rule (in en). Commonwealth Publishers. ISBN 978-81-7169-519-5. 
  6. The Sculpture of Odisha- A Study on Women on Odishan Temple Dr. Ramakanta Bhuyan, International Journal of Innovative Studies in Sociology and Humanities (IJISSH) ISSN 2456-4931 (Online) Volume: 4 Issue: 6 | June 2019,https://ijissh.org/storage/Volume4/Issue6/IJISSH-040604.pdf