Aissa Koli
Aissa Koli nke a na-akpọkwa Aisa Kili Ngirmaramma bụ eze nwanyị na-achị n'Alaeze Kanem-Bornu na 1497-1504 ma ọ bụ 1563-1570.
Enwere ụfọdụ nghọtahie gbasara ọmụmụ nna na ụbọchị ọchịchị ya.Ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme nke Arab edekọghị ọchịchị ya, mana a na-ahụta na ha leghaara ndị ọchịchị ụmụ nwanyị anya, a na-ekwupụtakwa na onye nọchiri ya bụ Idris Aloma tinyere ọchịchị ndị Alakụba na ndị ọgọ mmụọ. na na ihe ndekọ Islam a leghaara ya anya n'ihi mmekọahụ .A na-echekwa ya n'ọdịnala mpaghara Afrịka dịka ndị ogbo ya nwoke
A kọrọ na Aissa Koli bụ nwa nwanyị nke Eze Ali Gaji Zanani. Nna ya chịrị otu afọ ma onye ikwu ya, Dunama, onye nwụrụ n'afọ ọ nọchiri ya. N'oge ọchịchị Dunama, o kwupụtara na a ga-egbu ụmụ nwoke niile nke onye bu ya ụzọ, ya mere, nne ya zigara nwanne Aissa dị afọ ise bụ Idris na Bulala na nzuzo. Mgbe Dunama nwụrụ, Aissa nọchiri ya dị ka onye na-achị achị n'enweghị onye nketa nwoke ọ bụla, ebe ọ na-amaghị na nwanne ya nwoke ka dị ndụ. Dị ka nsụgharị ọzọ si kwuo, Aissa bụ nwa nwanyị nke Eze Dunama.
Eze Nwanyị Aissa chịrị afọ asaa, nke bụ oge a kara aka maka ndị ọchịchị niile, ebe ọ bụ na omenala abụghị na eze na-achị ndụ ya niile, kama ọ bụ naanị maka oge a kapịrị ọnụ ma si otú ahụ mezuo oge zuru ezu. Mgbe oge ya gwụrụ, a gwara ya banyere ịdị adị nke nwanne ya nwoke, onye dị afọ iri na abụọ n'oge ahụ, aha ya bụ Idris. Ọ kpọrọ ya ọzọ ma chie ya okpueze dị ka onye nọchiri ya, ma gaa n'ihu dị ka onye ndụmọdụ ya n'afọ ndị mbụ nke ọchịchị ya.
Ihe odide
dezie- Guida Myrl Jackson-Laufer: Ndị Ọchịchị Ụmụ nwanyị N'oge niile: Onye Nduzi Ihe OsiseỤmụ nwanyị Na-achị N'oge niile: Akwụkwọ Ntuziaka
- Ụmụ nwanyị na Akụkọ Ihe Mere Eme nke Ụwa: A Biographical Encyclopedia