Addagoppe of Harran
Adad-guppi /ˈædəˌɡɒpi/ ( cuneiform Babylon: Adad-gûppîʾ; [1] c. 648-544 BC), nke a makwaara dị ka Addagoppe, bụ onye na-efe chi ọnwa Sîn n’obodo Harran nke Asiria dị n’ebe ugwu, na nne nke nna. Eze Nabonidus (chịrị 556–539 BC) nke Alaeze Ukwu Neo-Babilọn.[1]
Ndụ
dezieIhe ndị mere n'oge gara aga
dezieN'ime ihe odide ya, Adad-guppi kwuru na Nabonidus sitere n'ahịrị nke Ashurbanipal (r. 669–631 BC), eze nke Alaeze Ukwu Neo-Asiria. Dị ka ihe odide ya siri dị, Adad-guppi mụrụ n'afọ nke iri abụọ nke Ashurbanipal dịka eze. N'oge a mụrụ ya, Harran abụrụla nnukwu ebe Asiria siri ike na mgbe Alaeze Ukwu Neo-Asiria dara na 609 BC, Harran bụ isi obodo nke ọchịchị ya na ndọrọ n'agha.[4]
N'ihi na ọ na-azọrọ na Nabonidus bụ onye Sargonid (ọchịchị Ashurbanipal), Stephanie Dalley weere ya na 2003 "ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe doro anya" na Adad-guppi bụ nwa Ashurbanipat.[3]
Michael B. Dick megidere nkwenye Dalley na 2004, na-ekwu na ọ bụ ezie na Nabonidus mere ogologo oge iji mee ka ụfọdụ akara ndị Asiria ochie dịghachi ndụ (dị ka iyi uwe mkpuchi na ihe ngosi ya, nke na-adịghị na nke ndị eze ndị ọzọ nke Neo-Babylonia mana ọ dị na nka Asiria) ma gbalịa ijikọ onwe ya na usoro ndị Sargonid, "enweghị ihe akaebe ọ bụla na Nabonid nwere njikọ na usoro ndị eze Sargonid". [5]
Dị ka Paul-Alain Beaulieu si kwuo, na Adad-guppi ekwughị n'ụzọ doro anya na ndị nna nna eze ọ bụla n'onwe ya na-egosi mmalite dị ala.[6] Dị ka ihe odide nke ndị ikwu nwanyị nke ndị eze dị obere, ọ ga-abụrịrị, dị ka Wilfred G. Lambert si kwuo, na Adad-guppi nwere ọnọdụ dị elu.[7]
Mmetụta
dezieAmụma Addagoppe na Sin ga-eme nwa ya nwoke eze ka o wee nwee ike iweghachi Harran yiri ka ọ bụ mmetụta dị ukwuu na Nabonidus, na-efu mmekọrịta ya na ndị ụkọchukwu Babilọn na chi ọdịnala ha, ọkachasị Marduk. Ihe odide ndị ọzọ na-abụghị akụkọ ndụ Addagoppe na-ekpughe na Nabonidus sọpụrụ Sîn n'oge ọchịchị ya dị ka eze Babilọn. O lekwasịrị anya n'ụlọ nsọ Sîn dị na Harran na Uri, ọbụnakwa tụle ime ka ụlọ nsọ Marduk dị na Babilọn bụrụ ebe nsọ maka Sîn.[2] Nke a, ka otu ihe odide na-ekwu, kpatara ọgba aghara n'ọtụtụ akụkụ nke alaeze ahụ.[3]
Akụkọ ndụ
dezieNchọpụta
dezieNdị ọkọ akụkọ ihe mere eme achọpụtala akwụkwọ abụọ nke akụkọ ndụ onwe onye nke Addagoppe. Ihe odide mbụ, nke H. Pognon chọpụtara na 1906, e dere ya na stele gbajiri agbaji nke e gwupụtara na Harran. Akwụkwọ nke abụọ, nke D.S. Rice chọpụtara afọ iri ise ka e mesịrị, e dere ya na steepụ okporo ụzọ nke ọnụ ụzọ dị n'ebe ugwu nke nnukwu ụlọ alakụba dị na Harran.[4]
Ihe ndị dị na ya
dezieAkụkọ ndụ na-abụghị nke onwe ya na-amalite site na akụkọ onye mbụ e dere site n'echiche nke Addagoppe n'onwe ya ma jiri nkọwa nke olili ya mechie. N'ihi na e liri Addagoppe na nsọpụrụ nke eze nwanyị, ụfọdụ ndị ọkà mmụta atụwo aro na ọ rụrụ ọrụ dị ka onye na-achị Nabonidus mgbe ọ hapụrụ Babilọn wee kwaga na oasis nke Teima malite na 552 BC.[5] Otú ọ dị, echiche a siri ike iji kwekọọ na usoro iheomume Addagoppe gosipụtara na akụkọ ndụ ya. O kwuru na a mụrụ ya n'afọ nke iri abụọ nke Eze Asiria Assurbanipal (ihe dị ka 648 BC), nakwa na ọ lekọtara ebe nsọ nke chi ọnwa Sîn ruo afọ 95. O kwukwara na ọ dịrị ndụ ịhụ ka nwa ya nwoke Nabonidus mere eze Babilọn, nke mere na 556 BC, na-eme ka ọ dị ihe dị ka afọ 92 mgbe e chiri ya eze, na afọ 96 mgbe ọ hapụrụ Teima. O doro anya na ọ nwụrụ mgbe ọ dị afọ 104 (ihe dị ka 544 BC), ebe ọ biri na ahụ na uche dị mma iji hụ ụmụ nke ọgbọ nke anọ.
Addagoppe kwuru na ọkpụkpọ Nabonidus kpọrọ chi ọnwa Sîn ka ọ bụrụ eze, akụkọ ndụ ya nwekwara ekpere otuto na ekele Sîn. N'ịzaghachi ekpere a, o doro anya na Addagoppe natara amụma site na Sîn na nrọ banyere omume nwa ya nwoke n'ọdịnihu dị ka eze:
Ebem si dee
dezie- ↑ Van De Mieroop (2007). A History of the Ancient Near East. Malden, MA: Blackwell, 278–80. ISBN 978-1-4051-4910-5.
- ↑ Van De Mieroop, 2007, p. 280.
- ↑ Bryce (2016). Babylonia – A Very Short Introduction. Oxford Lake: Oxford University Press, 85–6. ISBN 9780198726470.
- ↑ Hallo (2003). The Context of Scripture: Canonical Compositions, Monumental Inscriptions, and Archival Documents from the Biblical World. Boston: Brill Leiden. ISBN 9004135677.
- ↑ Jackson, Guida M. (1999). Women Rulers throughout the Ages. ABC Clio, Inc. ISBN 9781576070918.