Malcolm X: Ọdịiche dị n'etiti nyochagharị

'''Malcolm X''' (o sì nà nwatà zàa ahà '''Malcolm Little'''; 19 Ọnwaìse 1925 — 21 Ọnwaàbụọ 1965) ha màkwà ya kà '''El-Hajj Malik El-Shabazz''' (nà asụ̀sụ̀ Arabic: الحاجّ مالك الشباز‎) bụ̀ m̀gbè m̀bụ onye [[Ndi Afrika nke Amerika|Afrika nke Amerika]] onye [[Áláküba|Àlakụ̀ba]] ǹkè onye isi, onye nkwsi okwu, nà onye ndozi ìwu madụ̀. Nà anya ndị n'e so ya, ọ bụ̀ onye ike nà òdogwu màkà ịhe ọma o mèrè ndị Afrika ǹkè Amerika màkà ìwundụ̀ ha. Ọ bụ̀kwà màkà o chèdòrò ndị Afrika ime okwu o kwùrù màkà ndị ọcha ndị n'e megbu ndị oji. Ndị ọ̀ naghị̀ à masịrị ha sị̀ ọ̀ bụ̀ onye n'e kwudà ndị ocha, ha à sịkwa nà o n'e wèli ndị oji na elu isi ndị ọcha, ọ n'e kwudà [[ndi Jew|ndindị Ju]], nà ọ bụ̀ onye ọ̀chọ ọ̀gụ̀. Madụ̀ sị̀ nà ọ bụ̀ onye Afika ǹkè Amerika kachasị ị nwere ịhe ukwu o mèrè nà ụ̀wà.

Ha mụ̀rụ̀ Malcolm X nà [[Omaha, Nebraska]]. Ịhe mere nà m̀gbè o n'è to, dị kà nkwuzi nnà ya zìrì ya màkà [[nwèliùgwù ndị oji]] nà ị rụ nà aka ònwe gị, nà ịhe ọ hụ̀rụ̀ nà anya ya gbasara ịhe ndị oji n'à tara ahụhụ ndị ọcha, bụ̀ ịhe mkpà nà ndụ̀ Malcolm X m̀gbè o n'è to. MgbeM̀gbè óo rùrùtozùrù afọ̀ iriìri nanà àtóàtọ, ńnànnà yáya nwürünwụ̀rụ̀ nanà mmánne yáya gàrà ụlóụlọ̀ ogwụọgwụ̀ nke ndí íshí kófụrụisi. NaM̀gbè mgbé ȯ mèchàràọ gébàchàrà úlòụlọ̀ ndíndị ọ̀zọ nén'e lékótálekọta ya, Malcolm X banyèrèbànyèrè orüọrụ nkeahia ntúfùtáàzụ ntúfùtánà naịhe orüdara mmébịìwu íwú ndi ọ̀zọ nanà [[Boston]] nanà [[New York City]] kwá. NaNà afọ̀ 1946, úlọụlọ̀ ikpeìkpe dịrịtọ̀rọ̀ Malcolm X Ímkpọrọ jízuru afọ̀ asatọàsatọ mà ọ bu irí Í nọrọ̀ nabụ̀ mkpóróìri.

MgbeM̀gbè ȯọ nọrnọ̀ nanà mkpórómkpọrọ, Malcolm X bànyèrè Íòtù bu ónyé ọtúndị [[Nation of Islam]]. MgbeM̀gbè ȯọ fúfùtàràpụ̀tàrà namkpọrọ, nkenà ȯntọpụ̀tụ méchághịmkpọrọ, Í nȯr chá mkpóró ya nanà afọ̀ 1952 (''parole''), ȯọ bàtàrà Íị bubụ onyéonye íshíisi nanà onye ǹdùndụ̀ nén'è kwúkwusiri nandị nkeNationa háof Islam. NaNà mgbém̀gbè afọ̀ dídị kà ịríìri nanà abụọàbụọ̄, ȯọ bụbụ̀ onye íhünnọchìri ọtúòtù Nation of Islam. IheỊhe nsògbu chọríchòṛ'ị dadà ótùotù mgbem̀gbè na etítì Malcolm X na [[Elijah Muhammad]], onye íshí nke kárírí ndi Nation of Islam; ȯ bu ihe á mèrè kà Malcolm X dáfùrù na ọtú áhù na Önwa àtó nke afọ̀ 1964.